[Carduelis]

"Η ιστορία του σύκου και του συκωτιού"

Ôï óõêþôé, Ýíá áðü ôá óðïõäáéüôåñá áíèñþðéíá üñãáíá, åèåùñåßôï áðü ôçí áñ÷áéüôçôá ç Ýäñá ôïõ èÜññïõò, ôïõ èõìïý êáé ôïõ öüâïõ.

Συκωταριά τηγανητή (μη φρικάρετε κιόλας!) Αμα είναι μεσημέρι, πεινάς και είσαι μόνος στο σπίτι αυτά παθαίνεις!

Ç ëÝîç "ëåõêçðáôßáò" (Þ ëåõ÷çðáôßáò), áõôüò äçëáäÞ ðïõ Ý÷åé ëåõêü óõêþôé, óÞìáéíå ôïí äåéëü, áõôüí ðïõ äåí Ý÷åé áßìá óôéò öëÝâåò ôïõ, üðùò èá ëÝãáìå óÞìåñá. Ç áñ÷áéïåëëçíéêÞ óýíäåóç ôïõ óõêùôéïý ìå ôï èÜññïò êáé ôïí èõìü åìöáíßæåôáé êáé óå Üëëåò ãëþóóåò: Ýôóé, óôá éôáëéêÜ êáé óôá éóðáíéêÜ, ç Ýêöñáóç "Ý÷åé óõêþôé" (avere fegato êáé tener higado, áíôßóôïé÷á) óçìáßíåé ôïí èáññáëÝï Üíèñùðï, áõôüí ðïõ "ôï ëÝåé ç êáñäéÜ ôïõ". Ðáñüìïéá, ïé ÃÜëëïé ÷ñçóéìïðïéïýí ôçí Ýêöñáóç avoir les foies blancs (Ý÷åé Üóðñï óõêþôé) ãéá íá ÷áñáêôçñßóïõí ôïí äåéëü ôïí ëéðüøõ÷ï. ÁíÜëïãï åßíáé êáé ôï áããëéêü lily-livered. Óôç íåïåëëçíéêÞ ãëþóóá, ëÝìå ìïõ êüðçêáí ôá Þðáôá (áîéïðñüóåêôç ç äéáôÞñçóç ôïõ áñ÷áßïõ ôýðïõ!) ãéá íá äçëþóïõìå ôïí õðåñâïëéêü öüâï, üðùò ëÝìå ìïõ Ýðñçîåò ôï óõêþôé óå êÜðïéïí åíï÷ëçôéêü êáé ìç ÷áëÜò ôï óõêþôé óïõ, äçëáäÞ ìçí èõìþíåéò (ãéá ðñÜãìáôá áíÜîéá ëüãïõ). ÔÝôïéåò öñÜóåéò âñßóêïõìå êáé óå Üëëåò ãëþóóåò, ë.÷. óôá éôáëéêÜ ëÝíå si mangia il fegato (ôñþåé ôï óõêþôé ôïõ) ãéá êÜðïéïí ðïõ âñÜæåé áðü ôï èõìü ôïõ, åíþ óôá éóðáíéêÜ ç Ýêöñáóç moler los higados óçìáßíåé áêñéâþò "ðñÞæù ôï óõêþôé êÜðïéïõ".
Ïé ëÝîåéò foie, fegato, higado ðñïÝñ÷ïíôáé üëåò áðü ôá åëëçíéêÜ, ìÝóù ôùí ëáôéíéêþí.

Ç ëÝîç óõêþôé, üìùò, áðü ðïý ðñïÝñ÷åôáé; Áðü ôï óýêï, åßíáé ç áðÜíôçóç, áí êáé ç äéáäñïìÞ äåí åßíáé ðñïöáíÞò. Ç óõêéÜ êáé ï êáñðüò ôçò, ôï óýêï, õðÜñ÷ïõí óôçí ÅëëÜäá áðü ðïëý ðáëéÜ -ìáñôõñïýíôáé êáé óôïí 'Ïìçñï, áí êáé ç ëÝîç "óýêï" ßóùò íá åßíáé ðñïåëëçíéêÞ. Ôï óýêï äéáäñáìÜôéæå êåöáëáéþäç ñüëï óôï äéáéôïëüãéï ôùí áñ÷áßùí ÅëëÞíùí, ôï ïðïßï ìå ôá óçìåñéíÜ äåäïìÝíá èá êñéíüôáí áöÜíôáóôá öôù÷ü. Ôï óýêï ëïéðüí ôï åêôéìïýóáí éäéáßôåñá êáé ìÜëéóôá ôÜéæáí ïñéóìÝíá æþá (éäßùò ÷Þíåò êáé ãïõñïýíéá) áðïêëåéóôéêÜ Þ ó÷åäüí ìå óýêá, þóôå ôï óõêþôé ôïõò íá íïóôéìßóåé. Áõôü ôï Ýäåóìá, êÜôé áíÜëïãï ìå ôï óçìåñéíü öïõÜ-ãêñá, ôï ïíüìáæáí, ðïëý ëïãéêÜ, "óõêùôüí Þðáñ". Ìå ôïí êáéñü, ôï ïõóéáóôéêü åîÝðåóå êáé ðáñÝìåéíå ôï åðßèåôï, "óõêùôüí", ôï ïðïßï Ýöôáóå íá ÷áñáêôçñßæåé ü÷é ìüíïí ôï åéäéêÜ ðñïåôïéìáóìÝíï óõêþôé, áëëÜ ôï óõêþôé ãåíéêÜ. Ïé Ñùìáßïé îåóÞêùóáí áðü ôá åëëçíéêÜ ôï óõêùôüí Þðáñ, ôï åßðáí iecur fegatum ìåôáöñÜæïíôáò êáôÜ ëÝîç, êáé ìå ìéá ðáñüìïéá äéáäéêáóßá Ýìåéíå ôï óêÝôï fegatum áðü ôï ïðïßï ðñïÞëèáí ïé ëÝîåéò ðïõ åßäáìå ðéï ðÜíù.
Óôçí áñ÷áßá åëëçíéêÞ, ôï óýêï ùò ëÝîç ðáßæåé êáé áõôü óðïõäáßï ñüëï.
ÐïëëÝò ðáñïéìéáêÝò åêöñÜóåéò õðÜñ÷ïõí, üðùò ð.÷. "üóï äéáöÝñåé óýêá êáñäÜìùí" (ãéá äõï üëùò áíüìïéá ðñÜãìáôá) Þ "óýêïí ÷åéìþíïò áéôþ" ãéá Üêáéñåò åðéèõìßåò Þ åðé÷åéñÞóåéò. ÅðåéäÞ ôï îýëï ôçò óõêéÜò ïýôå ãåñü åßíáé ïýôå êáßãåôáé êáëÜ, âãÞêå ôï åðßèåôï "óýêéíïò" ðïõ óÞìáéíå "Ü÷ñçóôïò, áíþöåëïò". Ðáóßãíùóôç åßíáé êáé ç áñ÷áßá Ýêöñáóç "ïíïìÜæù ôá óýêá óýêá (êáé ôç óêÜöç óêÜöç)" ðïõ ðÝñáóå áðáñÜëëá÷ôç êáé óôá íåüôåñá åëëçíéêÜ. Ç ðñïÝëåõóç ôçò óêÜöçò áõôÞò äåí Ý÷åé îåêáèáñéóôåß, åßíáé üìùò ðéèáíüôáôï íá ïöåßëåôáé óå óåîïõáëéêü õðïíïïýìåíï. Êáé âÝâáéá, ôï óýêï åß÷å áðü ôçí áñ÷áéüôçôá êáé åñùôéêÞ óçìáóßá, ìéá êáé óÞìáéíå ôï ãõíáéêåßï ãåííçôéêü üñãáíï. Áðü áõôÞ ôçí ôåëåõôáßá óçìáóßá ßóùò ðñïÞëèå êáé ç ëÝîç "óõêïöÜíôçò". Ç åêäï÷Þ ðïõ áêïýãåôáé óõ÷íüôåñá, üôé äçëáäÞ ç ëÝîç ðñïÞëèå áðü áõôïýò ðïõ êáôÜããåëëáí ôïõò ëáèñáßïõò åîáãùãåßò óýêùí (ðñÜãìá ðïõ, õðïôßèåôáé, áðáãïñåõüôáí), üóï êáé áí åßíáé åëêõóôéêÞ, äåí öáßíåôáé íá åõóôáèåß, êáèþò äåí õðÜñ÷åé óôá áñ÷áßá êåßìåíá áíáöïñÜ óå ôÝôïéïí áèçíáúêü íüìï. ÌÜëëïí ëïéðüí ç ëÝîç ðñïÝñ÷åôáé (óýêïí+öáßíù) áðü áõôïýò ðïõ êáôÜããåëëáí óõìðïëßôåò ôïõò ãéá ðáñÜíïìåò åñùôéêÝò ó÷Ýóåéò.
Óå Üëëåò ãëþóóåò, áíôßèåôá, ç ìåôá÷åßñéóç ôïõ óýêïõ åßíáé ðéï õðïôéìçôéêÞ: non vale un fico secco, äçëáäÞ äåí áîßæåé Ýíá îåñü óýêï, ëÝíå ïé Éôáëïß ãéá êÜôé ðïõ äåí áîßæåé äåêÜñá, no dar un higo ëÝíå ïé Éóðáíïß ãéá êÜôé ðïõ äåí ôïõò åíäéáöÝñåé êáèüëïõ, ôï áíÜëïãï êáé ïé Üããëïé. Ç ãáëëéêÞ Ýêöñáóç mi-figue mi-raisin (ìéóü óýêï, ìéóü óôáößäá) äçëþíåé êÜðïéïí Þ êÜôé ðïõ äåí åßíáé ïýôå êáëüò ïýôå êáêüò, ðïõ äåí åßíáé êáé ôüóï óüé.

Από http://www.sarantakos.com/language/sukwti.html