[Markas]

Το μέρος γεμίζει ξαφνικά ερείπια. Το χωριό έχει κτιστεί όπως προανέφερα ανάμεσα σε δύο φαράγγια στην πλαγιά του βουνού. Δεν ήταν πυκνοκτισμένο αλλά είχε διάσπαρτες γειτονιές. Οι κάτοικοι ασχολούνταν κυρίως με την κτηνοτροφία.

Ο θρύλος λέει πως ένας Σφακιανός καραβοκύρης που είχε πάει για κυνήγι στα βουνά, έχασε το δρόμο του μέσα σε διπλανό φαράγγι και διψώντας έκανε τάμα στον Τίμιο Σταυρό πως αν έβρισκε νερό θα έκτιζε ένα εκκλησάκι εκεί. Εκείνη τη στιγμή πετάγεται ένα αγρίμι (Κρητικός Αίγαγρος) το οποίο σκότωσε με το τόξο του. Είδε όμως το μούσι του βρεγμένο και κατάλαβε πως κοντά είχε πηγή, την οποία και βρήκε. Ο κυνηγός έκτισε πράγματι το εκκλησάκι στο φαράγγι αλλά έκτισε και σπίτι λίγο πιο ψηλά για να ζήσει εκεί. Έτσι ξεκίνησε η ζωή στο χωριό Μουρί, γύρω στο 1400 μ.Χ.

Ήταν ένα από τα ορεινότερα χωριά της Κρήτης αλλά πολλοί κάτοικοί του παραχείμαζαν στη Χώρα Σφακίων και γι’ αυτό ήταν πάντα τμήμα της κοινότητος και της ενορίας της Χώρας. Το ψηλότερο μέρος του χωριού βρίσκεται σε ύψος περίπου 1150 μέτρα. Το χειμώνα μπορεί να έχεις άπλετη θέα στο Λιβυκό πέλαγος και στα νησιά Γαύδος και Γαυδοπούλα αλλά στρώνει μπόλικο χιόνι! Πολλοί διακεκριμένοι Χανιώτες κατάγονται από το Μουρί. Αναφέρονται μάλιστα πολλοί οπλαρχηγοί που πολέμησαν Ενετούς και Τούρκους κατακτητές.

Χαρακτηριστικό είναι πως όταν ο Αλέξανδρος Υψηλάντης περνάει τον ποταμό Προύθο στις 22 Φεβρουάριου του 1821 και υψώνει τη σημαία της Επανάστασης στις παραδουνάβιες ηγεμονίες και συγκεκριμένα στο Ιάσιο της Μολδοβλαχίας, έχει συνοδεία 150 Σφακιανούς, έξι εκ των οποίων ήταν Μουριώτες. Οι: Χατζή Σταύρος, Αμηράς Σταύρος, Αμηράς Γεώργιος, Καβρός Ιωάννης, Κούργελης Γεώργιος, Ψιλοδάσκαλος Γεώργιος.