Υψηλή Εξειδίκευση: Προσόν ή Μειονέκτημα;
Οι τύποι και τα επίπεδα των προσόντων του εργατικού δυναμικού διαφέρουν μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Υπάρχουν μόνο περιορισμένα σημεία σύγκλισης, γεγονός που αντικατοπτρίζει τις διαφορές όσον αφορά στις εθνικές παραδόσεις, στην εκπαίδευση και τη κατάρτιση, στις οικονομικές δομές και στη ζήτηση των δεξιοτήτων.
Στην Ευρώπη, ο αριθμός των ατόμων με μεσαίου και υψηλού επιπέδου προσόντων θα συνεχίσει να αυξάνεται (Σχήμα 1), δεδομένου ότι γενικά οι νέοι με υψηλότερα προσόντα θα αντικαταστήσουν παλαιότερους εργαζομένους, οι οποίοι θα συνταξιοδοτηθούν.
Σχήμα 1: Εργατικό Δυναμικό ανά Επίπεδο Επαγγελματικών Προσόντων, 2000 – 2020, ΕΕ-27
Πηγή: Cedefop (IER estimates)
Tο ποσοστό των ατόμων με προσόντα υψηλού επιπέδου κρίνεται ότι πρέπει να αυξηθεί και να καταλάβει το 1/3 του συνολικού εργατικού δυναμικού. Τα άτομα με προσόντα μεσαίου επιπέδου θα συνεχίσουν να αντιπροσωπεύουν το ήμισυ περίπου του εργατικού δυναμικού. Οι νέοι με ελάχιστα, ή καθόλου προσόντα θα είναι όλο και πιο δύσκολο να εξασφαλίσουν μια θέση εργασίας.
H εσωτερική κινητικότητα των εργαζομένων, η μετανάστευση εντός της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, αλλά και εκτός αυτής, επηρεάζουν το μέγεθος του εργατικού δυναμικού και τη σύνθεσή του. Αυτό, με τη σειρά του, επηρεάζει την προσφορά και τη ζήτηση δεξιοτήτων.
Ωστόσο, οι προβλέψεις δείχνουν ότι, παρά τα σημερινά υψηλά επίπεδα της ανεργίας, θα εξακολουθήσουν να παρατηρούνται κενές θέσεις εργασίας, κυρίως εξαιτίας της ελλείψεως εργαζομένων με συγκεκριμένες δεξιότητες. Οι πιο έντονες ελλείψεις εντοπίζονται σε επαγγέλματα, όπου οι εργαζόμενοι χρειάζεται να έχουν πολύ εξειδικευμένα προσόντα. Τέτοια επαγγέλματα είναι εκείνα που σχετίζονται με τον χώρο της υγείας, καθώς και της εκπαίδευσης.
Συνεπώς, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, στο εγγύς μέλλον είναι πιθανό να υπάρξει δυσκολία στην εύρεση προσωπικού κατάλληλα εξειδικευμένου για την πλήρωση θέσεων εργασίας, όπου απαιτούνται εργαζόμενοι υψηλής ειδίκευσης. Αντίθετα, οι πωλήσεις και τα συναφή επαγγέλματα, ενδέχεται να μην αντιμετωπίσουν δυσκολίες στην κάλυψη των θέσεων εργασίας. Αυτό βεβαίως θα εξαρτηθεί και από την ταχύτητα της οικονομικής ανάκαμψης και από παράγοντες γενικότερους, όπως η ποιότητα των συνθηκών εργασίας.
Η οικονομική ύφεση έχει περιορίσει την οικονομική ανάπτυξη και τη ζήτηση δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού. Ως αποτέλεσμα, οι εργαζόμενοι είναι πιο πρόθυμοι να δεχτούν θέσεις εργασίας για τις οποίες έχουν υπερβολικά προσόντα και περιστασιακές, μερικής απασχόλησης ή άλλες λιγότερο ευνοϊκές για αυτούς μορφές απασχόλησης, συμπεριλαμβανομένων και χαμηλότερων μισθών. Υπό αυτές τις συνθήκες, τα άτομα υψηλής ειδίκευσης εκτοπίζουν ενίοτε χαμηλής ειδίκευσης άτομα από τις θέσεις εργασίας.
Το φαινόμενο «Overqualification» των εργαζομένων δεν είναι απαραίτητα πρόβλημα. Οι εργαζόμενοι με καλύτερα προσόντα διατηρούν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα τη θέση εργασίας τους και προβαίνουν σε καινοτόμες δράσεις, οι οποίες μπορούν να αλλάξουν τη φύση της εργασίας, καθώς και να οδηγήσουν σε αναπτυξιακές τάσεις.
Κωνσταντακοπούλου Δήμητρα PhD