ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΟΥΜΕ για τα ΛΙΠΑΝΤΙΚΑ

[issa]

H λίπανση είναι το Α και το Ω στην ομαλή λειτουργία κάθε κινητήρα.
Υπάρχουν μοτέρ χωρίς νερό, μοτέρ χωρίς έμβολα και μπιέλες, μοτέρ χωρίς μπουζί, μοτέρ χωρίς εκκεντροφόρους ακόμα και μοτέρ που πλέον δεν καίνε υγρό καύσιμο. Αυτό που όμως δεν υπάρχει είναι μοτέρ χωρίς σύστημα λίπανσης από τη στιγμή που διάφορα επιμέρους εξαρτήματα βρίσκονται σε επαφή και υπάρχει σχετική κίνηση μεταξύ τους .


Το ιξώδες είναι ένα φυσικό μέγεθος που χαρακτηρίζει την εσωτερική τριβή ενός ρευστού, μας δείχνει δηλαδή την αντίσταση που παρουσιάζει το ρευστό κατά τη ροή του. Όσο μεγαλύτερο είναι το ιξώδες, τόσο μεγαλύτερη είναι η αντίσταση του ρευστού (π.χ. μέλι), ενώ για μικρό ιξώδες έχομε μικρή αντίσταση (π.χ. βενζίνη). Με πολύ απλά λόγια το ιξώδες μας δείχνει το πόσο ρευστό είναι ένα λιπαντικό, το πόσο παχύρευστο ή λεπτόρευστο.

Όταν λέμε ότι έχουμε ένα λάδι 10W40, τότε το 10W40 είναι τo εύρος χρήσης του λαδιού ανάλογα με την εξωτερική θερμοκρασία (το πρώτο νούμερο) και για την πυκνότητα του στους 100 βαθμούς κελσίου (το δεύτερο νούμερο).
Επειδη ο κινητηρας πρέπει να ανάψει κρύος... το λάδι πρέπει να έχει τέτοιο ιξώδες που να του επιτρέπει την περιστροφή, την άντληση αλλά και λίπανση στις χαμηλές θερμοκρασίες περιβάλλοντος το πρώτο νούμερο λοιπόν δείχνει ακριβώς αυτό! Για Ελλάδα 10W κρίνεται επαρκές για γενική χρήση. Στίς υψηλότερες θερμοκρασίες λειτουργίας το λάδι πρέπει να έχει επαρκή λιπαντική ιδιότητα χωρίς να σπαει το ιξώδες και να παραλεπταίνει...
Το δεύτερο νούμερο μας δίνει το εύρος του ιξώδους στους 100 βαθμούς Κελσίου πχ το 40
Το οποιδήποτε λάδι θα είναι πιο λεπτόρευστο ΠΑΝΤΑ σε υψηλές θερμοκρασίες και πιο παχύρευστο σε χαμηλές, αλλά πχ. το 10-40 θα ρέει σε χαμηλές θερμοκρασίες όπως ρέει το μονότυπο 10άρι, ενώ στις υψηλές θερμοκρασίες θα ρέει όπως το μονότυπο 40 άρι.





Σε παγκόσμιο επίπεδο κάθε χρόνο καταναλώνονται πάνω από 50 εκατομμύρια τόνοι λιπαντικών, εκ των οποίων το 50% είναι Λιπαντικά για κινητήρες αυτοκινήτων. Για να γίνει το νούμερο πιο κατανοητό, φαντα#στείτε ότι αντιστοιχούν πάνω από 7 κιλά καταναλισκόμενου Λιπαντικού σε καθέναν από τους 6,5+ δις αν#θρώπους που κατοικούν πάνω στη γη ετησίως, άσχετα αν οι περισσότεροι από αυτούς δεν έχουν οδηγή#σει ποτέ αυτοκίνητο... Όλη αυτή η ποσότητα Λοιπόν σίγουρα κάπου πρέπει χρησιμεύει. Με δεδομένο πως οι μηχανές υπάρχουν παντού, τα Λιπαντικά ούτε Λίγο ούτε πολύ κινούν τον κόσμο. Και Λέγοντας μηχανές δεν εννοούμε μόνο το μοτέρ του αυτοκινήτου του γείτονα, αλλά συμπεριλαμβάνουμε οποιοδήποτε μηχα#νικό σύνολο περιλαμβάνει κινούμενα μέρη, από τη μηχανή του γκαζόν μέχρι τους ναυτικούς κινητήρες με έμβολα σαν τραπεζαρίες. Πάμε λοιπόν να δούμε πιο αναλυτικά γιατί η λίπανση είναι τόσο αναγκαία.

Τριβή


Μεταξύ δυο επιφανειών που έρχονται σε επαφή και κινούνται ή τείνουν να κινηθούν η μια ως προς την άλλη, αναπτύσσεται δύναμη τριβής. Η τριβή εξαρτάται από τα φορτία που πιέζουν τις επιφάνειες μεταξύ τους και τη φύση των υλικών, τόσο ως προς τη χημική τους σύσταση όσο και ως προς την τραχύτητα των τριβόμενων επιφανειών τους. Τραχύτητα είναι το μέγεθος που φανερώνει το "πόσο άγρια" είναι μια επι#φάνεια. Αν πολλαπλασιάσουμε τη δύναμη της τριβής με την ταχύτητα που οι επιφάνειες τρίβονται μεταξύ τους, τότε παίρνουμε την ισχύ της τριβής ή αλλιώς το πόση ενέργεια μεταφέρεται από την τριβή στη μονά#δα του χρόνου. Τι ενέργεια είναι αυτή και πού τη μεταφέρει η τριβή? Πρόκειται για θερμική ενέργεια την οποία, για να το πούμε κομψά, απλά την πετάμε στο περιβάλλον ως έκλυση θερμότητας (και όχι για θερ#μική ενέργεια που μπορούμε να μετατρέψουμε σε κινητική, όπως κατά την καύση καυσίμου σε μια μηχα#νή). Από τη στιγμή όμως που έχουμε παραγωγή θερμότητας σε ένα στοιχείο μηχανής, έχουμε και αύξηση της θερμοκρασίας του. Ποιο το αποτέλεσμα της αύξησης της θερμοκρασίας ενός υλικού και δη ενός με#τάλλου? Η μεταβολή της διάστασης του και συγκεκριμένα η διαστολή του. Σε ένα μηχανισμό όπως ο κι#νητήρας, που τον απαρτίζουν πλήθος μερών με πολύ μικρές ανοχές στην συναρμογή τους και που το κά#θε μέρος συνήθως επηρεάζει ολόκληρο το σύνολο, η ανεξέλεγκτη μεταβολή στις διαστάσεις μπορεί να σημαίνει ολική καταστροφή.
Το κακό όμως δεν σταματάει εδώ. Αν δυο επιφάνειες τρίβονται και αναπτύσσεται θερμότητα, όταν στη συ#νέχεια σταματήσει η κίνηση και επανέλθουμε σε κανονικές θερμοκρασίες, οι επιφάνειες έχουν χάσει για πάντα την αρχική τους μορφή: έχουν φθαρεί. Η "φθορά" είναι βασικός παράγοντας μελέτης του κλάδου που ασχολείται με την τριβή και τα παρελκόμενα της, της τριβολογίας. Η φθορά αφορά τόσο στην παραμόρφωση της μικροδομής της επιφάνειας όσο και στην απομάκρυνση ποσότητας υλι#κού από την κυρίως μάζα του σώματος. Φυσικά εκτός από την "κακή" τριβή υπάρχει και η "καλή", με την οποία οι τροχοί κι#νούν ή φρενάρουν το αυτοκίνητο -αλλά εκεί το τελευταίο που χρειαζόμαστε είναι... λίπανση!
Σχετικά με την ανεπιθύμητη τριβή, αυτό που θέλουμε είναι η ελαχιστοποίησή της. Στην κατεύθυνση αυτή και με δεδομένα τα φορτία μεταξύ δυο επιφανειών, ο παράγοντας που πρέπει να κα#ταπολεμήσουμε είναι ο συντελεστής τριβής. Εδώ μπαίνουν στο παιχνίδι τα λιπαντικά, οι ουσίες εκείνες δηλαδή που κύριος αλλά όπως θα δούμε αμέσως πιο κάτω όχι και μοναδικός- σκοπός τους είναι η μείωση του συντελεστή τριβής των επιφανειών και κατ' επέκταση της τριβής, επομένως η μείωση της αναπτυσσό#μενης θερμότητας και της φθοράς που συνεπάγει η τριβή. Αυτό επιτυγχάνεται κυρίως με την παρεμβολή μικρής ποσότητας λιπαντικού ανάμεσα στις επιφάνειες ώστε να μην έρχονται σε άμεση επαφή. Ένα λιπαντικό μπορεί να βρίσκεται σε υγρή, στερεά ή και αέρια μορφή. Τα υγρά λιπαντικά είναι τα πιο διαδεδομένα με χαρακτηριστικό παράδειγμα το λάδι της μηχανής. Χαρακτηριστικά στερεά λιπαντικά εί#ναι το γράσο, το Teflon και ο γραφίτης, ενώ τα αέρια είναι τα λιγότερα γνωστά και κατά βάση αφορούν τα έδρανα που λειτουργούν πνευματικά, δηλαδή με λεπτό στρώμα αέρα εγκλωβισμένου ανάμεσα στις κινούμενες επιφάνειες τους.
Δεν θα μπλέξουμε με γενικότητες περί τριβολογίας και μελέτης της δομής των υλικών σε μικροσκο#πικό επίπεδο, αλλά όπως είναι λογικό θα επικεντρώσουμε το ενδιαφέρον μας στο κομμάτι της λίπαν#σης που αφορά το αυτοκίνητο και -κυρίως αλλά όχι αποκλειστικά- το μοτέρ. Καλό είναι πάντως να έχει κανείς στο νου του πως οι βασικές αρχές όσων θα πούμε παρακάτω για τη λίπανση και τα λιπα#ντικά, στην ουσία τους ισχύουν σε όλες τις εφαρμογές που συναντάμε παντού γύρω μας.

Ποια είναι η δουλειά τους?


Αναφέραμε πως, εκτός από τις προφανείς, το λιπαντικό ενός κινητήρα έχει πολλές άλλες αρμοδιότη#τες που συνήθως δεν τις συνειδητοποιούμε εύκολα. Πριν λοιπόν φτάσουμε στο σημείο να συζητάμε για ομαλή λειτουργία του μοτέρ, πρέπει να μιλήσουμε για όσα συμβαίνουν στο στάδιο της εκκίνησής του. Η στατική τριβή είναι λίγο μεγαλύτερη από αυτήν της ολίσθησης, οπότε η κατάσταση γίνεται ακό#μα πιο ζόρικη. Κατά την εκκίνηση και το πρώτο στάδιο της λειτουργίας του μοτέρ, ο χρόνος που χρειά#ζεται το λιπαντικό για να φτάσει σε όλα τα κινούμενα μέρη έχει τεράστια σημασία. Όπως έχουμε ανα#φέρει στο παρελθόν, το πιο επίφοβο στάδιο για ζημιά στο μοτέρ είναι όσο ο κινητήρας είναι κρύος. Σύμφωνα με μελέτες, πάνω από το 90% της φθοράς ενός κινητήρα που λειτουργεί υπό "κανονικές συνθήκες" συντελείται κατά τις ψυχρές εκκινήσεις.
Κατά την ψυχρή εκκίνηση το λιπαντικό δεν έχει προλάβει να σχηματίσει λιπαντικό "film" (λεπτό στρώμα) παντού, και επίσης δεν βρίσκεται σε θερμοκρασία μέγιστης λιπαντικής ικανότητας, θα δούμε παρακάτω πως η θερμοκρασία είναι "όλα τα λεφτά" στην απόδοση του λιπαντικού. Εξ ου και το γνωστό σοφό "μη σκίζεις το μοτέρ κρύο", αφού το λιπαντικό δεν είναι "έτοιμο" να επι#τελέσει 100% το έργο του και επιπλέον οι ανοχές των κινούμενων μερών δεν έχουν σταθερο#ποιηθεί στα επίπεδα κανονικής λειτουργίας. Αφού λοιπόν η μηχανή τελικά ξεκινήσει, τότε ερχόμαστε στις δυο βασικές λειτουργίες του λιπαντικού που αναλύσαμε παραπάνω και δεν εί#ναι άλλες από την αποτροπή της φθοράς των κινούμενων μερών και τη μείωση των δυνάμεων τριβής που αναπτύσσονται. Και τα δυο στηρίζονται στη δημιουργία του λιπαντικού film που προ#αναφέραμε, και του οποίου το πάχος κυμαίνεται στα 0,025mm περίπου. To film αποτρέπει την άμεση επαφή των επιφανειών, όμως προστατεύει και από τυχόν μικροσωματίδια που έτυχε να σχηματιστούν κατά το "τρίψιμο" του υλικού. Το πάχος του film σε σχέση με το μέγεθος των με#ταλλικών αυτών κόκκων είναι αυτό που τελικά θα καθορίσει το αν οι επιφάνειες θα φθαρούν από την παρουσία των δεύτερων: αν είναι μεγαλύτερης διαμέτρου από το πάχος του film, τότε οι εν λόγω επιφάνειες θα γδαρθούν. To film αυτό δυστυχώς δεν είμαστε σίγουροι πως θα κα#λύπτει ανά πάσα στιγμή όλα τα επίμαχα σημεία, αφού μπορεί τοπικά να δημιουργηθούν "κηλί#δες" όπου δεν έχει σχηματιστεί film.
Η μείωση της τριβής τώρα, μειώνει την δημιουργούμενη θερμότητα, και αυτό από τη μια ελαχιστοποιεί τα παραγόμενα θερμικά φορτία που θα πρέπει με κάποιο τρόπο να περάσει το μοτέρ στην ατμόσφαι#ρα, από την άλλη όμως τελικά στη θέση της θερμότητας που θα παραγόταν παίρνουμε ωφέλιμη ισχύ! Μικρή τριβή σημαίνει δηλαδή πως για δεδομένο καύσιμο παίρνουμε περισσότερη ωφέλιμη ισχύ αφού έχουμε μικρότερες θερμικές απώλειες. Κοιτάζοντας το διαφορετικά, για την ίδια ωφέλιμη ισχύ χρειαζόμαστε λιγότερο καύσιμο, δηλαδή υπάρχει μείωση της κατανάλωσης. Μιλώντας για θερμότητα ερχόμαστε σε μια άλλη βασική λειτουργία του λιπαντικού που είναι η ψύξη των μερών με τα οποία έρχεται σε επαφή. Το σύστημα λίπανσης του κινητήρα συμπληρώνει αυτό της ψύξης, ιδίως σε αερόψυκτους και "ελαιόψυκτους" κινητήρες. Όπως θα δούμε παρακάτω το λάδι ακο#λουθεί μεγάλο ταξίδι για να βρεθεί σε όλα τα βασικά κινούμενα μέρη, αποσπώντας θερμικά φορτία από τα μέρη στα οποία ρέει. Μέσω της συνεχούς ροής του στο κύκλωμα αποβάλλει τα θερμικά στην ατμόσφαιρα είτε μέσω ψυγείου/ ψήκτρας είτε σε σημεία του κυκλώματος που δεν δέχονται μεγάλη καταπόνηση.
Συνεχίζοντας με τις "αποστολές" του λαδιού, φτάνουμε σε αυτήν που έχει να κάνει με τον καθαρισμό του μοτέρ από τα κατάλοιπα της καύσης. Ως γνωστόν δεν καταφέρνουμε να κάψουμε ολόκληρη την ποσότη#τα του παρεχόμενου στον κύλινδρο καυσίμου. Κάποιο ποσοστό άνθρακα μένει άκαυτο και φεύγει προς τη. εξάτμιση, όμως το υπόλοιπο μπορεί να περάσει από τα ελατήρια των εμβόλων προς το στροφαλοθάλαμο. Εκεί αντιδρά με υδρατμούς της ατμόσφαιρας και δημιουργεί τη λεγόμενη "λάσπη" ή "κατακάθι". Η λάσπη μπορεί να καθίσει στα κινούμενα μέρη δυσχεραίνοντας την ψύξη και τη λίπανσή τους, και το λιπαντικό αναλαμβάνει να κρατά την κάπνα αιωρούμενη στη μάζα του καθαρίζοντας επίσης τα κινούμενα μέ#ρη και μην αφήνοντάς τα να βρομίζουν από επικαθίσεις.
Εκτός από άνθρακα ("κάπνα"), από τον θάλαμο καύσης προς το στροφαλοθάλαμο μπορεί να περάσουν και άλλα στοιχεία της καύσης όπως οι φυσιολογικά παραγόμενοι υδρατμοί, το άκαυτο οξυγόνο και τα άκαυτα υπολείμματα καυσίμου. Τι μπορούν να κάνουν αυτά? Πολύ απλά να προκαλέσουν οξείδωση, υπό κατάλληλες συνθήκες θερμοκρασίας και πίεσης, για αρχή στο λάδι (στερώντας του έτσι μεγάλο μέ#ρος από τις πολύτιμες ιδιότητες του) και, ακόμα χειρότερα, στα μέταλλα του μοτέρ. Άλλη μια λοιπόν από τις λειτουργίες του λιπαντικού είναι η προστασία των μεταλλικών μερών από τη διάβρωση και την οξείδω#ση, που δεν έχει απαραίτητα να κάνει με τη γνωστή σε όλους μας "σκουριά".
Το λιπαντικό συνεισφέρει και στη "συμπίεση" του θαλάμου καύσης. Δεν αναφερόμαστε στη γεωμετρική συμπίεση αλλά στην πίεση που καταφέρνουμε να κρατήσουμε πάνω από το πιστόνι, με όσο το δυνατόν λιγότερες απώλειες προς το στροφαλοθάλαμο, όπου επικρατούν πολύ χαμηλότερες πιέσεις. Ξέρουμε πως αυτή τη δουλειά την κάνουν τα ελατήρια συμπίεσης των πιστονιών, και επίσης ξέρουμε πως η επιφά#νεια του κυλίνδρου στο μικροσκόπιο μόνο λεία δεν είναι, αφού βλέπεις άπειρες κορυφές και χαράδρες κατά μήκος της πλευρικής επιφάνειας. Εξαιτίας αυτών των μικροανωμαλιών στην επιφάνεια, τα ελατήρια δεν μπορούν να παρέχουν πλήρη στεγανοποίηση. Εδώ έρχεται το λάδι να καλύψει αυτές τις "χαράδρες", βοηθώντας να φάνε πόρτα τα αέρια που γουστάρουν υπόγειο.
Η ιστορία περί χαραδρών και κορυφών στους κυλίνδρους και όχι μόνο, είναι η πεμπτουσία της διαδικασίας του στρωσίματος και τη σημασία της οποίας θα δούμε στο επόμενο κεφάλαιο.
Ποια χαρακτηριστικά διαφοροποιούν τα λάδια, και ποια λιπαντικά είναι κατάλληλα για την εκάστοτε εφαρ#μογή? Ακόμα και για ένα συγκεκριμένο σκοπό, έχουμε να επιλέξουμε ανάμεσα σε αναρίθμητους συνδυα#σμούς των χαρακτηριστικών αυτών. Δεν υπάρχουν καλά και κακά λάδια, υπάρχουν λάδια τα οποία συμβι#βάζουν τα υπέρ και τα κατά κάθε είδους με διαφορετικό τρόπο το καθένα, και είναι στο χέρι μας να δια#λέξουμε το λάδι που ανταποκρίνεται καλύτερα στις δικές μας ανάγκες και απαιτήσεις. Το πρώτο και κυριότερο χαρακτηριστικό λοιπόν ενός λιπαντικού είναι το "ιξώδες" ή "συνεκτικό#τητα" (Viscosity). Με απλά λόγια, το ιξώδες είναι το μέγεθος που δείχνει πόσο παχύρρευστο ή λεπτόρρευστο είναι ένα υγρό, δηλαδή πόσο εύκολα μπορεί να ρέει και να προσκολλάται σε μια επιφάνεια. Το μέλι έχει μεγάλο ιξώδες και το νερό μικρό. Από μοριακή άποψη, το ιξώδες έχει να κάνει με τη εσωτερική συνεκτικότητα των μορίων στη μάζα του ρευστού ενώ όσον αφορά το πει#ραματικό προσδιορισμό του, αυτός γίνεται συνήθως μέσω της ικανότητας του ρευστού να περνά από οπές πολύ μικρών διατομών. Ορίζουμε δυο είδη ιξώδους: το δυναμικό και το κινηματικό ιξώδες. Δεν υπάρχει λόγος να μπλέξουμε με τύπους οπότε απλά θα πούμε για το δυναμικό ιξώδες: φανερώνει με πόση διατμητική δύναμη (δύναμη παράλληλη στην επιφάνεια) αντιστέκεται ένα υγρό σε σχέση με το πάχος του film του και την ταχύτητα της διάτμησης. Το κινηματικό ιξώ#δες είναι το δυναμικό ιξώδες προς την πυκνότητα του ρευστού. Το δυναμικό ιξώδες μετριέται με μονάδες "centiPoises" (cP) όπου 1cP = 1 mPascal χ second.
Πιο πολύ στην κουβέντα για τα λά#δια όμως μας ενδιαφέρει το κινηματικό ιξώδες το οποίο μετριέται σε "centiStokes" (cSt) όπου 1 cSt = 1mm2/ sec. Κρατάμε το cSt και προχωράμε στο επόμενο μέγεθος που μας ενδιαφέρει άμεσα και λέγεται "δείκτης ιξώδους ή συνεκτικότητας" (Viscosity Index - VI). To VI είναι το μέ#γεθος που βάζει στο παιχνίδι και τη θερμοκρασία και συσχετίζει το ιξώδες με αυτήν. Ποιοτικά δείχνει πόσο επηρεάζεται το ιξώδες με τη μεταβολή της θερμοκρασίας. Το ιξώδες του λαδιού μειώνεται (γίνεται πιο λεπτόρρευστο) όσο αυξάνεται η θερμοκρασία του, και μάλιστα όχι γραμμι#κά αλλά λογαριθμικά. Όσο μεγαλώνει το VI τόσο λιγότερο επηρεάζεται το ιξώδες από τη μεταβο#λή της θερμοκρασίας. Αυτό που θέλουμε δηλαδή είναι μεγάλο VI, αφού μικρό VI σημαίνει πως τo λάδι δεν μπορεί να κρατήσει τις επιθυμητές λιπαντικές του ικανότη#τες σε μεγάλο εύρος θερμοκρασιών λειτουργίας. Υπάρχουν και πολ#λά άλλα μεγέθη που χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση των ιδιοτήτων ενός λιπαντικού, μεταξύ των αναφέρουμε τα εξής:
• Pour Point (Σημείο Έκχυσης): δείχνει την ελάχιστη θερμοκρασία κατά την οποία το λιπαντικό μπορεί να ρέει ικανοποιητικά. Για καλή λι#παντική ικανότητα κατά τις κρύες εκκινήσεις το θέλουμε όσο το δυνα#τόν μικρότερο
• Flash Point (Σημείο Ανάφλεξης): είναι η ελάχιστη θερμοκρασία στην οποία οι σχηματιζόμενες από το λιπαντικό αναθυμιάσεις γίνονται εύφλεκτες. Για λόγους ασφαλείας επιθυμούμε μεγάλο Flash Point, έτσι ώστε να μειώσουμε τις πιθανότητας γερού μπουμ αν κάτι πάει στραβά.
• Total Base Number (ΤΒΝ) και Total Acid Number (TAN): πρόκειται για χημικές δοκιμασίες όπου κατά την πρώτη καθορίζεται ο αλκαλι#κός χαρακτήρας και κατά τη δεύτερη ο όξινος. Το ρΗ του λιπαντικού είναι εξίσου σημαντικό για τα μέταλλα του μοτέρ όσο και για την επι#δερμίδα του ανθρώπου! Όσο πιο όξινο γίνεται το λάδι, τόσο αυξάνε#ται η οξείδωση του λαδιού και μειώνεται η προστασία που παρέχει στα μέταλλα από την ηλεκτροχημική διάβρωση!

Η βαθμονόμηση κατά SAE


Η Society of Automotive Engineers (SAE) είναι ένας διεθνώς αναγνωρι#σμένος οργανισμός που μεταξύ πολλών άλλων ασχολείται και με την τυποποίηση διαφόρων φυσικών μεγεθών που συναντάμε στη μηχανολογία, έτσι ώστε να μπορούμε παγκοσμίως να μιλάμε στην ίδια τεχνική γλώσσα. Η SAE καθιέρωσε μια βαθμονόμηση των λιπαντικών ανάλογα με το κινη#ματικό τους ιξώδες, για να διευκολυνθεί ο εμπορικός διαχωρισμός τους ανάλογα με τη ρευστότητά τους και για να καλυφθούν όσο το δυνατόν πε#ρισσότερες κλιματολογικές συνθήκες. Αντί για cSt χρησιμοποιήθηκε η λε#γόμενη μονάδα "Saybolt Universal Second", η οποία είναι και ο βαθμός ιξώδους που βλέπουμε στις συσκευασίες των λιπαντικών: συνηθέστερα Ο, 5,10, 15, 20, 30, 40, 50, 60 για τα λάδια κινητήρων και 75, 80, 85, 90, 140 για λιπαντικά διαφορικών και κιβωτίων ταχυτήτων. Το καθένα από αυτά τα νούμερα φανερώνει το κινηματικό ιξώδες του εκάστοτε λιπαντικού στους 100 °C. Η βαθμονόμηση μπορεί να γίνει και για συνθήκες χαμηλών θερμοκρασιών, οπότε παρέα με το "ψυχρό" ιξώδες μπαίνει και το γράμμα W (Winter): OW, 5W, 10\Λ/...0ταν υπάρχει το W σημαίνει ότι η τιμή που βρίσκεται αριστερά του αντι#στοιχεί στο μέγιστο ιξώδες σε χαμηλή θερμοκρασία και στο ελάχιστο ιξώδες στους 100 °C. Αυτά όσον αφορά τα λεγόμενα "μονότυπα" (single-grade) λάδια.
Τα μονότυπα λάδια, έχοντας ένα και μοναδικό αριθμό ιξώδους, χαρακτηρίζονται από μικρό Viscosity Index, δηλαδή η ρευστότητά τους επηρεάζεται έντονα από τις μεταβολές της θερ#μοκρασίας. Σε ένα αυτοκίνητο θέλουμε λιπαντικό που να είναι αρκετά λεπτόρρευστο στις χα#μηλές θερμοκρασίες, για να διευκολύνει την κρύα εκκίνηση και να ελαχιστοποιεί τις φθορές της, αλλά παράλληλα να μην λεπταίνει υπερβολικά όταν οι θερμοκρασίες ανέβουν. Χρεια#ζόμαστε λοιπόν λιπαντικό που να έχει μεγάλο VI και δεν "παίζει" πολύ ως προς το ιξώδες του κατά τις διάφορες θερμοκρασίες. Στην κατεύθυνση αυτή έγιναν σιγά σιγά διαθέσιμα στην αγορά τα "πολύτυπα" (multigrade) λάδια, δηλαδή αυτά που χρησιμοποιούμε σήμερα στα αυτοκίνητά μας. Χάρη σε κατάλληλα πρόσθετα που ονομάζονται "βελτιωτικά δείκτη ιξώδους" (V.I. improvers) καταφέραμε να έχουμε "πολλά λάδια σε ένα", καλύπτοντας πολύ καλύτερα τα διάφορα εύρη θερμοκρασιών. Τα πολύτυπα λάδια ακολουθούν ανάλογη ονοματολογία με τα μονότυπα: 0W-30, 5W-40, 15W-50 κτλ. Ένα λάδι 5W-40 σε συνθήκες χειμώνα έχει ιξώ#δες ανάλογο με ενός κρύου μονότυπου 5W, ενώ στους 100 oC έχει ιξώδες όσο ενός καυ#τού μονότυπου 40.

Συνθετικά Vs Ορυκτέλαια


Είναι πράγματι τα συνθετικά λάδια τόσο ανώτερα από τα ορυκτέλαια παντού και πάντα? Η πραγματικότητα είναι πως τα συνθετικά κατασκευάζονται ώστε να υπερτερούν στους περισσότερους από τους παράγοντες που αναλύσαμε προηγουμένως και οι οποίοι είναι οι εξής:
• Μεγαλύτερο Viscocity Index που σημαίνει πως η μεταβολή του ιξώδους τους συναρτήσει της θερμοκρα#σίας είναι μικρότερη απ' ότι στα ορυκτέλαια
• Μεγαλύτερη θερμική αντοχή, δηλαδή σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες λειτουργίας τα συνθετικά αντιστέ#κονται περισσότερο στο σχηματισμό στερεών καταλοίπων και "βερνικιού"
• Καλύτερη αντοχή στην οξείδωση
• Βελτιωμένη ροή και λιπαντική ικανότητα σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες (εκκίνησης)
• Μικρότερη τάση για δημιουργία επικαθίσεων στα σημεία όπου λιμνάζει το λιπαντικό
• Καλύτερα τριβολογικά χαρακτηριστικά, δηλαδή μικρότερος συντελεστής τριβής (λιγότερες απώλειες και μειωμένη κατανάλωση) παράλληλα με καλύτερη προστασία από τη φθορά ίων επιφανειών
• Μικρότερη τάση για αναθυμιάσεις και επομένως απώλεια μάζας λιπαντικού προς την πολλαπλή εισαγω#γής του κινητήρα
• Μείωση του φαινομένου του "αφρίσματος" του λαδιού
• Αραιότερες αλλαγές λαδιών λόγω της μεγαλύτερης αντοχής ίου συνθετικού λιπαντικού στην αλλοίωση της σύστασης του!

Παρ' όλα αυτά τα ορυκτέλαια έχουν ορισμένα πλεονεκτήματα που κατά συνθήκες μπορεί να αποδει#χτούν σημαντικά. Το κυριότερο είναι η χαμηλότερη τιμή τους, αλλά έχουν κι άλλα θετικά. Τα ορυκτέ#λαια παρουσιάζουν μικρότερη τάση διαρροής και κατά συνέπεια "καψίματος" μέσα από φθαρμένα στεγανοποιητικά (τσιμουχάκια, ελατήρια εμβόλων κ.λπ.). Αυτό είναι πολύ σημαντικό σε μοτέρ που "τσι#μπάνε" λάδι ή που καίνε λάδι από κατασκευής τους (βλ. Wankel), για τον εξής απλό λόγο: όταν καίγε#ται το λάδι αφήνει πίσω του πολύ σκληρά στερεά κατάλοιπα, που είναι χημικές ενώσεις του άνθρακα (καρβίδια). Τα καρβίδια γεμίζουν το μοτέρ με "καρβουνίλα" και συμπεριφέρονται σαν πανίσχυρα και κοφτερά υλικά τριβής, σαν μικροσκοπικά κομμάτια από γυαλόχαρτο μέσα στο λάδι. Τα ορυκτέλαια αποδίδουν περισσότερο σε συναρμογές με μεγάλες ανοχές και σε σημεία που υπάρχει μεγάλη πιθανότητα φθαρμένου στεγανοποιητικού. Σε αυτή ακριβώς τη διαπίστωση στηρίζεται το γε#γονός ότι οι προ Renesis κινητήρες Wankel, που είχαν περισσότερες ανοχές και "μαχαίρια" χειρότερης ποιότητας χρησιμοποιούν αποκλειστικά ορυκτέλαιο και όχι συνθετικό λάδι. Επίσης θεωρείται ότι τα ορυκτέλαια υπερτερούν από τα συνθετικά επειδή επηρεάζονται λιγότερο από την παρουσία νερού στη μάζα τους. Το νερό (μέσω της υγρασίας) αντιδρά δυσκολότερα με τα μόρια των ορυκτέλαιων.

"Ημισυνθετικά"
Εδώ ξεκαθαρίζουμε ένα ζήτημα που έχει μπερδέψει πολύ κόσμο εις βάρος της τσέπης του, και καμιά φορά και του μοτέρ ίου. Οτιδήποτε αναφέ#ραμε μέχρι εδώ για συνθετικά λιπαντικά έχει σχέση αποκλειστικά με τα λάδια που η μάζα του είναι 100% συνθετική. Τα λάδια αυτά στις συσκευασίες αναγράφονται με δυο τρόπους: είτε ως "100% Synthetic" είτε ως "Fully Synthetic". Αυτό το τονίζουμε διότι υπάρχει και η κατηγορία των ημισυνθετικών (Semi-Synthetic ή Synthetic-Based) λαδιών, τα οποία μάλιστα αποτελούν την πλειονότητα των λιπαντικών που κυκλοφορούν στο εμπόριο. Ενώ στη συσκευασία των ημισυνθετικών πολλές φορές αναγράφεται ένα σκέτο "Synthetic" κάνοντας πολύ κόσμο να πιστεύει ότι αγοράζει "συνθετικό λάδι",, στην πραγματικότητα αγοράζοντας ημισυνθετικό λάδι αγοράζεις κατά βάση ορυκτέλαιο στο οποίο ένα (συνήθως σχετικά μικρό) ποσοστό της μάζας του περιλαμβάνει συνθετικό λάδι ή πρόσθετα συνθετικής προέλευσης.
Σαφής ορισμός ίου ημισυνθετικού λιπαντικού όσον αφορά στις αναλογίες των μερών του δεν υπάρχει, αφού ο όρος είναι πολύ γενικός και καλύπτει οποιοδήποτε λάδι περιέχει στη μάζα του και ορυκτέλαιο και συνθετικό λάδι ή συνθετικά πρόσθετα Προσοχή λοιπόν γιατί και εδώ ισχύει το ρητό "ό,τι πληρώ#σεις παίρνεις", όπως θα δούμε αναλυτικά παρακάτω. Τα ημισυνθετικό είναι φθηνότερα απλώς επειδή δεν είναι συνθετικά, άρα επειδή δεν έχουν τα πλεονεκτήματα και τα κοστολόγια των συνθετικών λιπα#ντικών που αναφέραμε προηγουμένως!

Ιδιαιτερότητες του κάθε λαδιού

Η διαδικασία παρασκευής ορυκτέλαιου ή συνθετικού λαδιού που είδαμε αφορά αποκλειστικά στην κατασκευή ίου λαδιού και όχι σε όλη τη μάζα του! Σκοπίμως δεν μιλήσαμε για τα περίφημα "πρόσθε#τα" (εννοούμε τα πρόσθετα που έχουν τα λάδια από παραγωγής τους, όχι τα aftermarket πρόσθετα). Μπορεί τα πρόσθετα να έχουν μικρή συγκέντρωση κατά βάρος στη συνολική μάζα του λαδιού, όμως είναι το Α και το Ω ενός λιπαντικού αφού αποτελούν το βαρόμετρο της συμπεριφοράς του. Άλλωστε τόσο η πρώτη ύλη όσο και η διαδικασία παραγωγής σε όλα τα λάδια μιας οικογένειας είναι κοινή. Τα πρόσθετα διαφοροποιούν το τελικό προϊόν, αυτά προσδίδουν ένα επιπλέον χαρακτηριστικό σε κάποιο λάδι έναντι κάποιου άλλου -και τελικά αυτά πληρώνουμε όταν αγοράζουμε ένα καλό λαδάκι. Το μεγαλύτερο μέρος της τεχνολογικής εξέλιξης στα λιπαντικά σήμερα έχει σχέση τη σύνθεση προσθέ#των που τείνουν να κάνουν τα αδύνατα δυνατά, δηλαδή τη δημιουργία όλο και πιο τελειοποιημένων λι#παντικών. Super λιπαντικό είναι όποιο συνδυάζει τα θετικά όλων των τύπων με τους ελάχιστους συμ#βιβασμούς. Τα πρόσθετα χωρίζονται σε κατηγορίες ανάλογα με το έργο τους, εμποδίζοντας ή ευνοώ#ντας κάποιες χημικές και φυσικές διεργασίες:
Καθαριστικά και Διαλυτικά: καθαρίζουν τον κινητήρα από τις επικαθίσεις (λάσπη, καρβουνίλα, τέφρα) που τείνουν να συσσωρευτούν σε μέταλλα και πλαστικά. Έτσι όλη η "βρόμα" συσσωρεύεται στη μά#ζα του λαδιού, όπου εκεί είναι ακίνδυνη, και θα απομακρυνθεί μαζί με το λάδι στην επόμενη αλλαγή
Αντιοξειδωτικά: το οξυγόνο αντιδρά με τους υδρογονάνθρακες δίνοντας στη συνέχεια οργανικά οξέα.
Όταν αυξάνουν τo ιξώδες, διαβρώνουν τα μέταλλα, δημιουργούν "λάσπη" και επιτείνουν το "άφρισμα".
Αντισκωριακά : δημιουργούν ένα προστατευτικό film στις μεταλλικές επιφάνειες του κινητήρα που εμπο#δίζει τη δημιουργία σκουριάς, δηλαδή την ένωση οξειδίων του σιδήρου με μόρια νερού προστατευτικά από φθορά: πρόκειται κυρίως για ενώσεις ψευδάργυρου οι οποίες μέσω του film που δημιουργούν μεταξύ των μεταλλικών διεπιφανειών, εμποδίζουν την επαφή μετόχου με μέταλλο η οποία που αυξάνει τη φθορά.
Βελτιωτικά του Viscosity Index (VI): σε αυτά τα πρόσθετα στηρίζονται όλα τα πολύτυπα (multigrade) λάδια : δηλαδή τα λιπαντικά που έχουν "ελεγχόμενο" ιξώδες ανάλογα με τη θερμοκρασία τους. Είναι πολυμερή και λειτουργούν με τον εξής απλό τρόπο: όσο η θερμοκρασία του λαδιού αυξάνεται, αυτά διαστέλ#λονται με αποτέλεσμα να δυσκολεύουν τη ροή του λαδιού (δηλαδή αυξάνουν το ιξώδες του -για την ακρίβεια το μειώνουν λιγότερο)!
Βελτιωτικά συντελεστή τριβής: τα πρόσθετα αυτά έχουν στόχο να μειώσουν την τιμή του συντελεστή τρι#βής του τελικού λιπαντικού σε σχέση με εκείνη που έχει το κυρίως λάδι (ορυκτό ή συνθετικό) .
Βελτιωτικά ρευστότητας: ελαττώνουν την τάση των υδρογονανθράκων να σχηματίσουν κρυστάλλους σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες.
Αντικολλητικά : όταν δυο μέταλλα τρίβονται σε έντονο ρυθμό υπάρχει κίνδυνος να λιώσουν τοπικά και μό#λις κρυώσουν να συγκολληθούν μόνιμα. Πρόκειται για μια πολύ αποδοτική μέθοδο συγκόλλησης όταν την εφαρμόζουμε επίτηδες, όμως στο μοτέρ δεν θέλουμε με τίποτα να φάμε τέτοια φρίκη. Τα αντικολλητικά πρόσθετα δημιουργούν film άλατος με μεγάλη θερμοκρασία τήξης το οποίο αποτρέπει την ακούσια αυτή συγκόλληση!

[spitiko]

[tor]

[nivam]

Ευχαριστούμε!

Γράψε αν θες και την πηγή σε περίπτωση που δεν είναι δικό σου το κείμενο.

[vaska]

Το να παίρνεις ένα κείμενο από μια σελίδα ( Λάδια ) , ν' ανακατεύεις λίγο τις προτάσεις και να το δημοσιεύεις σε κάποιο φόρουμ χωρίς καν ν' αναφερθείς στη σελίδα που το βρήκες, είναι τουλάχιστον ασέβεια προς τον δημιουργό (για να μην πω τπτ άλλο).
Επίσης στο κάτω μέρος της σελίδας που εγώ εύκολα με μια αναζήτηση στον φίλο μου τον Γούγλη,βρήκα, αναφέρει "copyright", γνωρίζεις τι είναι αυτό???

Φιλικά Βασίλης.


Υ.Γ.
Το κειμενάκι αν και δεν με καλύπτει πλήρως, εντούτοις είμαι σύμφωνος με τα περισσότερα που γράφει.

[Papadopaidi]

Σωστός ο συγκάτοικος αλλά που μας
έφερες πιο κοντά στη γνώση.

[Capitain]

Σ´ευχαριστουμε.. Αν και εγω αλλα περιμενα να δω παρασυρμενος απο τον τιτλο...

[issa]

Αρχική Δημοσίευση από issa

H λίπανση είναι το Α και το Ω στην ομαλή λειτουργία κάθε κινητήρα.
Υπάρχουν μοτέρ χωρίς νερό, μοτέρ χωρίς έμβολα και μπιέλες, μοτέρ χωρίς μπουζί, μοτέρ χωρίς εκκεντροφόρους ακόμα και μοτέρ που πλέον δεν καίνε υγρό καύσιμο. Αυτό που όμως δεν υπάρχει είναι μοτέρ χωρίς σύστημα λίπανσης από τη στιγμή που διάφορα επιμέρους εξαρτήματα βρίσκονται σε επαφή και υπάρχει σχετική κίνηση μεταξύ τους .


Το ιξώδες είναι ένα φυσικό μέγεθος που χαρακτηρίζει την εσωτερική τριβή ενός ρευστού, μας δείχνει δηλαδή την αντίσταση που παρουσιάζει το ρευστό κατά τη ροή του. Όσο μεγαλύτερο είναι το ιξώδες, τόσο μεγαλύτερη είναι η αντίσταση του ρευστού (π.χ. μέλι), ενώ για μικρό ιξώδες έχομε μικρή αντίσταση (π.χ. βενζίνη). Με πολύ απλά λόγια το ιξώδες μας δείχνει το πόσο ρευστό είναι ένα λιπαντικό, το πόσο παχύρευστο ή λεπτόρευστο.

Όταν λέμε ότι έχουμε ένα λάδι 10W40, τότε το 10W40 είναι τo εύρος χρήσης του λαδιού ανάλογα με την εξωτερική θερμοκρασία (το πρώτο νούμερο) και για την πυκνότητα του στους 100 βαθμούς κελσίου (το δεύτερο νούμερο).
Επειδη ο κινητηρας πρέπει να ανάψει κρύος... το λάδι πρέπει να έχει τέτοιο ιξώδες που να του επιτρέπει την περιστροφή, την άντληση αλλά και λίπανση στις χαμηλές θερμοκρασίες περιβάλλοντος το πρώτο νούμερο λοιπόν δείχνει ακριβώς αυτό! Για Ελλάδα 10W κρίνεται επαρκές για γενική χρήση. Στίς υψηλότερες θερμοκρασίες λειτουργίας το λάδι πρέπει να έχει επαρκή λιπαντική ιδιότητα χωρίς να σπαει το ιξώδες και να παραλεπταίνει...
Το δεύτερο νούμερο μας δίνει το εύρος του ιξώδους στους 100 βαθμούς Κελσίου πχ το 40
Το οποιδήποτε λάδι θα είναι πιο λεπτόρευστο ΠΑΝΤΑ σε υψηλές θερμοκρασίες και πιο παχύρευστο σε χαμηλές, αλλά πχ. το 10-40 θα ρέει σε χαμηλές θερμοκρασίες όπως ρέει το μονότυπο 10άρι, ενώ στις υψηλές θερμοκρασίες θα ρέει όπως το μονότυπο 40 άρι.





Σε παγκόσμιο επίπεδο κάθε χρόνο καταναλώνονται πάνω από 50 εκατομμύρια τόνοι λιπαντικών, εκ των οποίων το 50% είναι Λιπαντικά για κινητήρες αυτοκινήτων. Για να γίνει το νούμερο πιο κατανοητό, φαντα#στείτε ότι αντιστοιχούν πάνω από 7 κιλά καταναλισκόμενου Λιπαντικού σε καθέναν από τους 6,5+ δις αν#θρώπους που κατοικούν πάνω στη γη ετησίως, άσχετα αν οι περισσότεροι από αυτούς δεν έχουν οδηγή#σει ποτέ αυτοκίνητο... Όλη αυτή η ποσότητα Λοιπόν σίγουρα κάπου πρέπει χρησιμεύει. Με δεδομένο πως οι μηχανές υπάρχουν παντού, τα Λιπαντικά ούτε Λίγο ούτε πολύ κινούν τον κόσμο. Και Λέγοντας μηχανές δεν εννοούμε μόνο το μοτέρ του αυτοκινήτου του γείτονα, αλλά συμπεριλαμβάνουμε οποιοδήποτε μηχα#νικό σύνολο περιλαμβάνει κινούμενα μέρη, από τη μηχανή του γκαζόν μέχρι τους ναυτικούς κινητήρες με έμβολα σαν τραπεζαρίες. Πάμε λοιπόν να δούμε πιο αναλυτικά γιατί η λίπανση είναι τόσο αναγκαία.

Τριβή


Μεταξύ δυο επιφανειών που έρχονται σε επαφή και κινούνται ή τείνουν να κινηθούν η μια ως προς την άλλη, αναπτύσσεται δύναμη τριβής. Η τριβή εξαρτάται από τα φορτία που πιέζουν τις επιφάνειες μεταξύ τους και τη φύση των υλικών, τόσο ως προς τη χημική τους σύσταση όσο και ως προς την τραχύτητα των τριβόμενων επιφανειών τους. Τραχύτητα είναι το μέγεθος που φανερώνει το "πόσο άγρια" είναι μια επι#φάνεια. Αν πολλαπλασιάσουμε τη δύναμη της τριβής με την ταχύτητα που οι επιφάνειες τρίβονται μεταξύ τους, τότε παίρνουμε την ισχύ της τριβής ή αλλιώς το πόση ενέργεια μεταφέρεται από την τριβή στη μονά#δα του χρόνου. Τι ενέργεια είναι αυτή και πού τη μεταφέρει η τριβή? Πρόκειται για θερμική ενέργεια την οποία, για να το πούμε κομψά, απλά την πετάμε στο περιβάλλον ως έκλυση θερμότητας (και όχι για θερ#μική ενέργεια που μπορούμε να μετατρέψουμε σε κινητική, όπως κατά την καύση καυσίμου σε μια μηχα#νή). Από τη στιγμή όμως που έχουμε παραγωγή θερμότητας σε ένα στοιχείο μηχανής, έχουμε και αύξηση της θερμοκρασίας του. Ποιο το αποτέλεσμα της αύξησης της θερμοκρασίας ενός υλικού και δη ενός με#τάλλου? Η μεταβολή της διάστασης του και συγκεκριμένα η διαστολή του. Σε ένα μηχανισμό όπως ο κι#νητήρας, που τον απαρτίζουν πλήθος μερών με πολύ μικρές ανοχές στην συναρμογή τους και που το κά#θε μέρος συνήθως επηρεάζει ολόκληρο το σύνολο, η ανεξέλεγκτη μεταβολή στις διαστάσεις μπορεί να σημαίνει ολική καταστροφή.
Το κακό όμως δεν σταματάει εδώ. Αν δυο επιφάνειες τρίβονται και αναπτύσσεται θερμότητα, όταν στη συ#νέχεια σταματήσει η κίνηση και επανέλθουμε σε κανονικές θερμοκρασίες, οι επιφάνειες έχουν χάσει για πάντα την αρχική τους μορφή: έχουν φθαρεί. Η "φθορά" είναι βασικός παράγοντας μελέτης του κλάδου που ασχολείται με την τριβή και τα παρελκόμενα της, της τριβολογίας. Η φθορά αφορά τόσο στην παραμόρφωση της μικροδομής της επιφάνειας όσο και στην απομάκρυνση ποσότητας υλι#κού από την κυρίως μάζα του σώματος. Φυσικά εκτός από την "κακή" τριβή υπάρχει και η "καλή", με την οποία οι τροχοί κι#νούν ή φρενάρουν το αυτοκίνητο -αλλά εκεί το τελευταίο που χρειαζόμαστε είναι... λίπανση!
Σχετικά με την ανεπιθύμητη τριβή, αυτό που θέλουμε είναι η ελαχιστοποίησή της. Στην κατεύθυνση αυτή και με δεδομένα τα φορτία μεταξύ δυο επιφανειών, ο παράγοντας που πρέπει να κα#ταπολεμήσουμε είναι ο συντελεστής τριβής. Εδώ μπαίνουν στο παιχνίδι τα λιπαντικά, οι ουσίες εκείνες δηλαδή που κύριος αλλά όπως θα δούμε αμέσως πιο κάτω όχι και μοναδικός- σκοπός τους είναι η μείωση του συντελεστή τριβής των επιφανειών και κατ' επέκταση της τριβής, επομένως η μείωση της αναπτυσσό#μενης θερμότητας και της φθοράς που συνεπάγει η τριβή. Αυτό επιτυγχάνεται κυρίως με την παρεμβολή μικρής ποσότητας λιπαντικού ανάμεσα στις επιφάνειες ώστε να μην έρχονται σε άμεση επαφή. Ένα λιπαντικό μπορεί να βρίσκεται σε υγρή, στερεά ή και αέρια μορφή. Τα υγρά λιπαντικά είναι τα πιο διαδεδομένα με χαρακτηριστικό παράδειγμα το λάδι της μηχανής. Χαρακτηριστικά στερεά λιπαντικά εί#ναι το γράσο, το Teflon και ο γραφίτης, ενώ τα αέρια είναι τα λιγότερα γνωστά και κατά βάση αφορούν τα έδρανα που λειτουργούν πνευματικά, δηλαδή με λεπτό στρώμα αέρα εγκλωβισμένου ανάμεσα στις κινούμενες επιφάνειες τους.
Δεν θα μπλέξουμε με γενικότητες περί τριβολογίας και μελέτης της δομής των υλικών σε μικροσκο#πικό επίπεδο, αλλά όπως είναι λογικό θα επικεντρώσουμε το ενδιαφέρον μας στο κομμάτι της λίπαν#σης που αφορά το αυτοκίνητο και -κυρίως αλλά όχι αποκλειστικά- το μοτέρ. Καλό είναι πάντως να έχει κανείς στο νου του πως οι βασικές αρχές όσων θα πούμε παρακάτω για τη λίπανση και τα λιπα#ντικά, στην ουσία τους ισχύουν σε όλες τις εφαρμογές που συναντάμε παντού γύρω μας.

Ποια είναι η δουλειά τους?


Αναφέραμε πως, εκτός από τις προφανείς, το λιπαντικό ενός κινητήρα έχει πολλές άλλες αρμοδιότη#τες που συνήθως δεν τις συνειδητοποιούμε εύκολα. Πριν λοιπόν φτάσουμε στο σημείο να συζητάμε για ομαλή λειτουργία του μοτέρ, πρέπει να μιλήσουμε για όσα συμβαίνουν στο στάδιο της εκκίνησής του. Η στατική τριβή είναι λίγο μεγαλύτερη από αυτήν της ολίσθησης, οπότε η κατάσταση γίνεται ακό#μα πιο ζόρικη. Κατά την εκκίνηση και το πρώτο στάδιο της λειτουργίας του μοτέρ, ο χρόνος που χρειά#ζεται το λιπαντικό για να φτάσει σε όλα τα κινούμενα μέρη έχει τεράστια σημασία. Όπως έχουμε ανα#φέρει στο παρελθόν, το πιο επίφοβο στάδιο για ζημιά στο μοτέρ είναι όσο ο κινητήρας είναι κρύος. Σύμφωνα με μελέτες, πάνω από το 90% της φθοράς ενός κινητήρα που λειτουργεί υπό "κανονικές συνθήκες" συντελείται κατά τις ψυχρές εκκινήσεις.
Κατά την ψυχρή εκκίνηση το λιπαντικό δεν έχει προλάβει να σχηματίσει λιπαντικό "film" (λεπτό στρώμα) παντού, και επίσης δεν βρίσκεται σε θερμοκρασία μέγιστης λιπαντικής ικανότητας, θα δούμε παρακάτω πως η θερμοκρασία είναι "όλα τα λεφτά" στην απόδοση του λιπαντικού. Εξ ου και το γνωστό σοφό "μη σκίζεις το μοτέρ κρύο", αφού το λιπαντικό δεν είναι "έτοιμο" να επι#τελέσει 100% το έργο του και επιπλέον οι ανοχές των κινούμενων μερών δεν έχουν σταθερο#ποιηθεί στα επίπεδα κανονικής λειτουργίας. Αφού λοιπόν η μηχανή τελικά ξεκινήσει, τότε ερχόμαστε στις δυο βασικές λειτουργίες του λιπαντικού που αναλύσαμε παραπάνω και δεν εί#ναι άλλες από την αποτροπή της φθοράς των κινούμενων μερών και τη μείωση των δυνάμεων τριβής που αναπτύσσονται. Και τα δυο στηρίζονται στη δημιουργία του λιπαντικού film που προ#αναφέραμε, και του οποίου το πάχος κυμαίνεται στα 0,025mm περίπου. To film αποτρέπει την άμεση επαφή των επιφανειών, όμως προστατεύει και από τυχόν μικροσωματίδια που έτυχε να σχηματιστούν κατά το "τρίψιμο" του υλικού. Το πάχος του film σε σχέση με το μέγεθος των με#ταλλικών αυτών κόκκων είναι αυτό που τελικά θα καθορίσει το αν οι επιφάνειες θα φθαρούν από την παρουσία των δεύτερων: αν είναι μεγαλύτερης διαμέτρου από το πάχος του film, τότε οι εν λόγω επιφάνειες θα γδαρθούν. To film αυτό δυστυχώς δεν είμαστε σίγουροι πως θα κα#λύπτει ανά πάσα στιγμή όλα τα επίμαχα σημεία, αφού μπορεί τοπικά να δημιουργηθούν "κηλί#δες" όπου δεν έχει σχηματιστεί film.
Η μείωση της τριβής τώρα, μειώνει την δημιουργούμενη θερμότητα, και αυτό από τη μια ελαχιστοποιεί τα παραγόμενα θερμικά φορτία που θα πρέπει με κάποιο τρόπο να περάσει το μοτέρ στην ατμόσφαι#ρα, από την άλλη όμως τελικά στη θέση της θερμότητας που θα παραγόταν παίρνουμε ωφέλιμη ισχύ! Μικρή τριβή σημαίνει δηλαδή πως για δεδομένο καύσιμο παίρνουμε περισσότερη ωφέλιμη ισχύ αφού έχουμε μικρότερες θερμικές απώλειες. Κοιτάζοντας το διαφορετικά, για την ίδια ωφέλιμη ισχύ χρειαζόμαστε λιγότερο καύσιμο, δηλαδή υπάρχει μείωση της κατανάλωσης. Μιλώντας για θερμότητα ερχόμαστε σε μια άλλη βασική λειτουργία του λιπαντικού που είναι η ψύξη των μερών με τα οποία έρχεται σε επαφή. Το σύστημα λίπανσης του κινητήρα συμπληρώνει αυτό της ψύξης, ιδίως σε αερόψυκτους και "ελαιόψυκτους" κινητήρες. Όπως θα δούμε παρακάτω το λάδι ακο#λουθεί μεγάλο ταξίδι για να βρεθεί σε όλα τα βασικά κινούμενα μέρη, αποσπώντας θερμικά φορτία από τα μέρη στα οποία ρέει. Μέσω της συνεχούς ροής του στο κύκλωμα αποβάλλει τα θερμικά στην ατμόσφαιρα είτε μέσω ψυγείου/ ψήκτρας είτε σε σημεία του κυκλώματος που δεν δέχονται μεγάλη καταπόνηση.
Συνεχίζοντας με τις "αποστολές" του λαδιού, φτάνουμε σε αυτήν που έχει να κάνει με τον καθαρισμό του μοτέρ από τα κατάλοιπα της καύσης. Ως γνωστόν δεν καταφέρνουμε να κάψουμε ολόκληρη την ποσότη#τα του παρεχόμενου στον κύλινδρο καυσίμου. Κάποιο ποσοστό άνθρακα μένει άκαυτο και φεύγει προς τη. εξάτμιση, όμως το υπόλοιπο μπορεί να περάσει από τα ελατήρια των εμβόλων προς το στροφαλοθάλαμο. Εκεί αντιδρά με υδρατμούς της ατμόσφαιρας και δημιουργεί τη λεγόμενη "λάσπη" ή "κατακάθι". Η λάσπη μπορεί να καθίσει στα κινούμενα μέρη δυσχεραίνοντας την ψύξη και τη λίπανσή τους, και το λιπαντικό αναλαμβάνει να κρατά την κάπνα αιωρούμενη στη μάζα του καθαρίζοντας επίσης τα κινούμενα μέ#ρη και μην αφήνοντάς τα να βρομίζουν από επικαθίσεις.
Εκτός από άνθρακα ("κάπνα"), από τον θάλαμο καύσης προς το στροφαλοθάλαμο μπορεί να περάσουν και άλλα στοιχεία της καύσης όπως οι φυσιολογικά παραγόμενοι υδρατμοί, το άκαυτο οξυγόνο και τα άκαυτα υπολείμματα καυσίμου. Τι μπορούν να κάνουν αυτά? Πολύ απλά να προκαλέσουν οξείδωση, υπό κατάλληλες συνθήκες θερμοκρασίας και πίεσης, για αρχή στο λάδι (στερώντας του έτσι μεγάλο μέ#ρος από τις πολύτιμες ιδιότητες του) και, ακόμα χειρότερα, στα μέταλλα του μοτέρ. Άλλη μια λοιπόν από τις λειτουργίες του λιπαντικού είναι η προστασία των μεταλλικών μερών από τη διάβρωση και την οξείδω#ση, που δεν έχει απαραίτητα να κάνει με τη γνωστή σε όλους μας "σκουριά".
Το λιπαντικό συνεισφέρει και στη "συμπίεση" του θαλάμου καύσης. Δεν αναφερόμαστε στη γεωμετρική συμπίεση αλλά στην πίεση που καταφέρνουμε να κρατήσουμε πάνω από το πιστόνι, με όσο το δυνατόν λιγότερες απώλειες προς το στροφαλοθάλαμο, όπου επικρατούν πολύ χαμηλότερες πιέσεις. Ξέρουμε πως αυτή τη δουλειά την κάνουν τα ελατήρια συμπίεσης των πιστονιών, και επίσης ξέρουμε πως η επιφά#νεια του κυλίνδρου στο μικροσκόπιο μόνο λεία δεν είναι, αφού βλέπεις άπειρες κορυφές και χαράδρες κατά μήκος της πλευρικής επιφάνειας. Εξαιτίας αυτών των μικροανωμαλιών στην επιφάνεια, τα ελατήρια δεν μπορούν να παρέχουν πλήρη στεγανοποίηση. Εδώ έρχεται το λάδι να καλύψει αυτές τις "χαράδρες", βοηθώντας να φάνε πόρτα τα αέρια που γουστάρουν υπόγειο.
Η ιστορία περί χαραδρών και κορυφών στους κυλίνδρους και όχι μόνο, είναι η πεμπτουσία της διαδικασίας του στρωσίματος και τη σημασία της οποίας θα δούμε στο επόμενο κεφάλαιο.
Ποια χαρακτηριστικά διαφοροποιούν τα λάδια, και ποια λιπαντικά είναι κατάλληλα για την εκάστοτε εφαρ#μογή? Ακόμα και για ένα συγκεκριμένο σκοπό, έχουμε να επιλέξουμε ανάμεσα σε αναρίθμητους συνδυα#σμούς των χαρακτηριστικών αυτών. Δεν υπάρχουν καλά και κακά λάδια, υπάρχουν λάδια τα οποία συμβι#βάζουν τα υπέρ και τα κατά κάθε είδους με διαφορετικό τρόπο το καθένα, και είναι στο χέρι μας να δια#λέξουμε το λάδι που ανταποκρίνεται καλύτερα στις δικές μας ανάγκες και απαιτήσεις. Το πρώτο και κυριότερο χαρακτηριστικό λοιπόν ενός λιπαντικού είναι το "ιξώδες" ή "συνεκτικό#τητα" (Viscosity). Με απλά λόγια, το ιξώδες είναι το μέγεθος που δείχνει πόσο παχύρρευστο ή λεπτόρρευστο είναι ένα υγρό, δηλαδή πόσο εύκολα μπορεί να ρέει και να προσκολλάται σε μια επιφάνεια. Το μέλι έχει μεγάλο ιξώδες και το νερό μικρό. Από μοριακή άποψη, το ιξώδες έχει να κάνει με τη εσωτερική συνεκτικότητα των μορίων στη μάζα του ρευστού ενώ όσον αφορά το πει#ραματικό προσδιορισμό του, αυτός γίνεται συνήθως μέσω της ικανότητας του ρευστού να περνά από οπές πολύ μικρών διατομών. Ορίζουμε δυο είδη ιξώδους: το δυναμικό και το κινηματικό ιξώδες. Δεν υπάρχει λόγος να μπλέξουμε με τύπους οπότε απλά θα πούμε για το δυναμικό ιξώδες: φανερώνει με πόση διατμητική δύναμη (δύναμη παράλληλη στην επιφάνεια) αντιστέκεται ένα υγρό σε σχέση με το πάχος του film του και την ταχύτητα της διάτμησης. Το κινηματικό ιξώ#δες είναι το δυναμικό ιξώδες προς την πυκνότητα του ρευστού. Το δυναμικό ιξώδες μετριέται με μονάδες "centiPoises" (cP) όπου 1cP = 1 mPascal χ second.
Πιο πολύ στην κουβέντα για τα λά#δια όμως μας ενδιαφέρει το κινηματικό ιξώδες το οποίο μετριέται σε "centiStokes" (cSt) όπου 1 cSt = 1mm2/ sec. Κρατάμε το cSt και προχωράμε στο επόμενο μέγεθος που μας ενδιαφέρει άμεσα και λέγεται "δείκτης ιξώδους ή συνεκτικότητας" (Viscosity Index - VI). To VI είναι το μέ#γεθος που βάζει στο παιχνίδι και τη θερμοκρασία και συσχετίζει το ιξώδες με αυτήν. Ποιοτικά δείχνει πόσο επηρεάζεται το ιξώδες με τη μεταβολή της θερμοκρασίας. Το ιξώδες του λαδιού μειώνεται (γίνεται πιο λεπτόρρευστο) όσο αυξάνεται η θερμοκρασία του, και μάλιστα όχι γραμμι#κά αλλά λογαριθμικά. Όσο μεγαλώνει το VI τόσο λιγότερο επηρεάζεται το ιξώδες από τη μεταβο#λή της θερμοκρασίας. Αυτό που θέλουμε δηλαδή είναι μεγάλο VI, αφού μικρό VI σημαίνει πως τo λάδι δεν μπορεί να κρατήσει τις επιθυμητές λιπαντικές του ικανότη#τες σε μεγάλο εύρος θερμοκρασιών λειτουργίας. Υπάρχουν και πολ#λά άλλα μεγέθη που χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση των ιδιοτήτων ενός λιπαντικού, μεταξύ των αναφέρουμε τα εξής:
• Pour Point (Σημείο Έκχυσης): δείχνει την ελάχιστη θερμοκρασία κατά την οποία το λιπαντικό μπορεί να ρέει ικανοποιητικά. Για καλή λι#παντική ικανότητα κατά τις κρύες εκκινήσεις το θέλουμε όσο το δυνα#τόν μικρότερο
• Flash Point (Σημείο Ανάφλεξης): είναι η ελάχιστη θερμοκρασία στην οποία οι σχηματιζόμενες από το λιπαντικό αναθυμιάσεις γίνονται εύφλεκτες. Για λόγους ασφαλείας επιθυμούμε μεγάλο Flash Point, έτσι ώστε να μειώσουμε τις πιθανότητας γερού μπουμ αν κάτι πάει στραβά.
• Total Base Number (ΤΒΝ) και Total Acid Number (TAN): πρόκειται για χημικές δοκιμασίες όπου κατά την πρώτη καθορίζεται ο αλκαλι#κός χαρακτήρας και κατά τη δεύτερη ο όξινος. Το ρΗ του λιπαντικού είναι εξίσου σημαντικό για τα μέταλλα του μοτέρ όσο και για την επι#δερμίδα του ανθρώπου! Όσο πιο όξινο γίνεται το λάδι, τόσο αυξάνε#ται η οξείδωση του λαδιού και μειώνεται η προστασία που παρέχει στα μέταλλα από την ηλεκτροχημική διάβρωση!

Η βαθμονόμηση κατά SAE


Η Society of Automotive Engineers (SAE) είναι ένας διεθνώς αναγνωρι#σμένος οργανισμός που μεταξύ πολλών άλλων ασχολείται και με την τυποποίηση διαφόρων φυσικών μεγεθών που συναντάμε στη μηχανολογία, έτσι ώστε να μπορούμε παγκοσμίως να μιλάμε στην ίδια τεχνική γλώσσα. Η SAE καθιέρωσε μια βαθμονόμηση των λιπαντικών ανάλογα με το κινη#ματικό τους ιξώδες, για να διευκολυνθεί ο εμπορικός διαχωρισμός τους ανάλογα με τη ρευστότητά τους και για να καλυφθούν όσο το δυνατόν πε#ρισσότερες κλιματολογικές συνθήκες. Αντί για cSt χρησιμοποιήθηκε η λε#γόμενη μονάδα "Saybolt Universal Second", η οποία είναι και ο βαθμός ιξώδους που βλέπουμε στις συσκευασίες των λιπαντικών: συνηθέστερα Ο, 5,10, 15, 20, 30, 40, 50, 60 για τα λάδια κινητήρων και 75, 80, 85, 90, 140 για λιπαντικά διαφορικών και κιβωτίων ταχυτήτων. Το καθένα από αυτά τα νούμερα φανερώνει το κινηματικό ιξώδες του εκάστοτε λιπαντικού στους 100 °C. Η βαθμονόμηση μπορεί να γίνει και για συνθήκες χαμηλών θερμοκρασιών, οπότε παρέα με το "ψυχρό" ιξώδες μπαίνει και το γράμμα W (Winter): OW, 5W, 10\Λ/...0ταν υπάρχει το W σημαίνει ότι η τιμή που βρίσκεται αριστερά του αντι#στοιχεί στο μέγιστο ιξώδες σε χαμηλή θερμοκρασία και στο ελάχιστο ιξώδες στους 100 °C. Αυτά όσον αφορά τα λεγόμενα "μονότυπα" (single-grade) λάδια.
Τα μονότυπα λάδια, έχοντας ένα και μοναδικό αριθμό ιξώδους, χαρακτηρίζονται από μικρό Viscosity Index, δηλαδή η ρευστότητά τους επηρεάζεται έντονα από τις μεταβολές της θερ#μοκρασίας. Σε ένα αυτοκίνητο θέλουμε λιπαντικό που να είναι αρκετά λεπτόρρευστο στις χα#μηλές θερμοκρασίες, για να διευκολύνει την κρύα εκκίνηση και να ελαχιστοποιεί τις φθορές της, αλλά παράλληλα να μην λεπταίνει υπερβολικά όταν οι θερμοκρασίες ανέβουν. Χρεια#ζόμαστε λοιπόν λιπαντικό που να έχει μεγάλο VI και δεν "παίζει" πολύ ως προς το ιξώδες του κατά τις διάφορες θερμοκρασίες. Στην κατεύθυνση αυτή έγιναν σιγά σιγά διαθέσιμα στην αγορά τα "πολύτυπα" (multigrade) λάδια, δηλαδή αυτά που χρησιμοποιούμε σήμερα στα αυτοκίνητά μας. Χάρη σε κατάλληλα πρόσθετα που ονομάζονται "βελτιωτικά δείκτη ιξώδους" (V.I. improvers) καταφέραμε να έχουμε "πολλά λάδια σε ένα", καλύπτοντας πολύ καλύτερα τα διάφορα εύρη θερμοκρασιών. Τα πολύτυπα λάδια ακολουθούν ανάλογη ονοματολογία με τα μονότυπα: 0W-30, 5W-40, 15W-50 κτλ. Ένα λάδι 5W-40 σε συνθήκες χειμώνα έχει ιξώ#δες ανάλογο με ενός κρύου μονότυπου 5W, ενώ στους 100 oC έχει ιξώδες όσο ενός καυ#τού μονότυπου 40.

Συνθετικά Vs Ορυκτέλαια


Είναι πράγματι τα συνθετικά λάδια τόσο ανώτερα από τα ορυκτέλαια παντού και πάντα? Η πραγματικότητα είναι πως τα συνθετικά κατασκευάζονται ώστε να υπερτερούν στους περισσότερους από τους παράγοντες που αναλύσαμε προηγουμένως και οι οποίοι είναι οι εξής:
• Μεγαλύτερο Viscocity Index που σημαίνει πως η μεταβολή του ιξώδους τους συναρτήσει της θερμοκρα#σίας είναι μικρότερη απ' ότι στα ορυκτέλαια
• Μεγαλύτερη θερμική αντοχή, δηλαδή σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες λειτουργίας τα συνθετικά αντιστέ#κονται περισσότερο στο σχηματισμό στερεών καταλοίπων και "βερνικιού"
• Καλύτερη αντοχή στην οξείδωση
• Βελτιωμένη ροή και λιπαντική ικανότητα σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες (εκκίνησης)
• Μικρότερη τάση για δημιουργία επικαθίσεων στα σημεία όπου λιμνάζει το λιπαντικό
• Καλύτερα τριβολογικά χαρακτηριστικά, δηλαδή μικρότερος συντελεστής τριβής (λιγότερες απώλειες και μειωμένη κατανάλωση) παράλληλα με καλύτερη προστασία από τη φθορά ίων επιφανειών
• Μικρότερη τάση για αναθυμιάσεις και επομένως απώλεια μάζας λιπαντικού προς την πολλαπλή εισαγω#γής του κινητήρα
• Μείωση του φαινομένου του "αφρίσματος" του λαδιού
• Αραιότερες αλλαγές λαδιών λόγω της μεγαλύτερης αντοχής ίου συνθετικού λιπαντικού στην αλλοίωση της σύστασης του!

Παρ' όλα αυτά τα ορυκτέλαια έχουν ορισμένα πλεονεκτήματα που κατά συνθήκες μπορεί να αποδει#χτούν σημαντικά. Το κυριότερο είναι η χαμηλότερη τιμή τους, αλλά έχουν κι άλλα θετικά. Τα ορυκτέ#λαια παρουσιάζουν μικρότερη τάση διαρροής και κατά συνέπεια "καψίματος" μέσα από φθαρμένα στεγανοποιητικά (τσιμουχάκια, ελατήρια εμβόλων κ.λπ.). Αυτό είναι πολύ σημαντικό σε μοτέρ που "τσι#μπάνε" λάδι ή που καίνε λάδι από κατασκευής τους (βλ. Wankel), για τον εξής απλό λόγο: όταν καίγε#ται το λάδι αφήνει πίσω του πολύ σκληρά στερεά κατάλοιπα, που είναι χημικές ενώσεις του άνθρακα (καρβίδια). Τα καρβίδια γεμίζουν το μοτέρ με "καρβουνίλα" και συμπεριφέρονται σαν πανίσχυρα και κοφτερά υλικά τριβής, σαν μικροσκοπικά κομμάτια από γυαλόχαρτο μέσα στο λάδι. Τα ορυκτέλαια αποδίδουν περισσότερο σε συναρμογές με μεγάλες ανοχές και σε σημεία που υπάρχει μεγάλη πιθανότητα φθαρμένου στεγανοποιητικού. Σε αυτή ακριβώς τη διαπίστωση στηρίζεται το γε#γονός ότι οι προ Renesis κινητήρες Wankel, που είχαν περισσότερες ανοχές και "μαχαίρια" χειρότερης ποιότητας χρησιμοποιούν αποκλειστικά ορυκτέλαιο και όχι συνθετικό λάδι. Επίσης θεωρείται ότι τα ορυκτέλαια υπερτερούν από τα συνθετικά επειδή επηρεάζονται λιγότερο από την παρουσία νερού στη μάζα τους. Το νερό (μέσω της υγρασίας) αντιδρά δυσκολότερα με τα μόρια των ορυκτέλαιων.

"Ημισυνθετικά"
Εδώ ξεκαθαρίζουμε ένα ζήτημα που έχει μπερδέψει πολύ κόσμο εις βάρος της τσέπης του, και καμιά φορά και του μοτέρ ίου. Οτιδήποτε αναφέ#ραμε μέχρι εδώ για συνθετικά λιπαντικά έχει σχέση αποκλειστικά με τα λάδια που η μάζα του είναι 100% συνθετική. Τα λάδια αυτά στις συσκευασίες αναγράφονται με δυο τρόπους: είτε ως "100% Synthetic" είτε ως "Fully Synthetic". Αυτό το τονίζουμε διότι υπάρχει και η κατηγορία των ημισυνθετικών (Semi-Synthetic ή Synthetic-Based) λαδιών, τα οποία μάλιστα αποτελούν την πλειονότητα των λιπαντικών που κυκλοφορούν στο εμπόριο. Ενώ στη συσκευασία των ημισυνθετικών πολλές φορές αναγράφεται ένα σκέτο "Synthetic" κάνοντας πολύ κόσμο να πιστεύει ότι αγοράζει "συνθετικό λάδι",, στην πραγματικότητα αγοράζοντας ημισυνθετικό λάδι αγοράζεις κατά βάση ορυκτέλαιο στο οποίο ένα (συνήθως σχετικά μικρό) ποσοστό της μάζας του περιλαμβάνει συνθετικό λάδι ή πρόσθετα συνθετικής προέλευσης.
Σαφής ορισμός ίου ημισυνθετικού λιπαντικού όσον αφορά στις αναλογίες των μερών του δεν υπάρχει, αφού ο όρος είναι πολύ γενικός και καλύπτει οποιοδήποτε λάδι περιέχει στη μάζα του και ορυκτέλαιο και συνθετικό λάδι ή συνθετικά πρόσθετα Προσοχή λοιπόν γιατί και εδώ ισχύει το ρητό "ό,τι πληρώ#σεις παίρνεις", όπως θα δούμε αναλυτικά παρακάτω. Τα ημισυνθετικό είναι φθηνότερα απλώς επειδή δεν είναι συνθετικά, άρα επειδή δεν έχουν τα πλεονεκτήματα και τα κοστολόγια των συνθετικών λιπα#ντικών που αναφέραμε προηγουμένως!

Ιδιαιτερότητες του κάθε λαδιού

Η διαδικασία παρασκευής ορυκτέλαιου ή συνθετικού λαδιού που είδαμε αφορά αποκλειστικά στην κατασκευή ίου λαδιού και όχι σε όλη τη μάζα του! Σκοπίμως δεν μιλήσαμε για τα περίφημα "πρόσθε#τα" (εννοούμε τα πρόσθετα που έχουν τα λάδια από παραγωγής τους, όχι τα aftermarket πρόσθετα). Μπορεί τα πρόσθετα να έχουν μικρή συγκέντρωση κατά βάρος στη συνολική μάζα του λαδιού, όμως είναι το Α και το Ω ενός λιπαντικού αφού αποτελούν το βαρόμετρο της συμπεριφοράς του. Άλλωστε τόσο η πρώτη ύλη όσο και η διαδικασία παραγωγής σε όλα τα λάδια μιας οικογένειας είναι κοινή. Τα πρόσθετα διαφοροποιούν το τελικό προϊόν, αυτά προσδίδουν ένα επιπλέον χαρακτηριστικό σε κάποιο λάδι έναντι κάποιου άλλου -και τελικά αυτά πληρώνουμε όταν αγοράζουμε ένα καλό λαδάκι. Το μεγαλύτερο μέρος της τεχνολογικής εξέλιξης στα λιπαντικά σήμερα έχει σχέση τη σύνθεση προσθέ#των που τείνουν να κάνουν τα αδύνατα δυνατά, δηλαδή τη δημιουργία όλο και πιο τελειοποιημένων λι#παντικών. Super λιπαντικό είναι όποιο συνδυάζει τα θετικά όλων των τύπων με τους ελάχιστους συμ#βιβασμούς. Τα πρόσθετα χωρίζονται σε κατηγορίες ανάλογα με το έργο τους, εμποδίζοντας ή ευνοώ#ντας κάποιες χημικές και φυσικές διεργασίες:
Καθαριστικά και Διαλυτικά: καθαρίζουν τον κινητήρα από τις επικαθίσεις (λάσπη, καρβουνίλα, τέφρα) που τείνουν να συσσωρευτούν σε μέταλλα και πλαστικά. Έτσι όλη η "βρόμα" συσσωρεύεται στη μά#ζα του λαδιού, όπου εκεί είναι ακίνδυνη, και θα απομακρυνθεί μαζί με το λάδι στην επόμενη αλλαγή
Αντιοξειδωτικά: το οξυγόνο αντιδρά με τους υδρογονάνθρακες δίνοντας στη συνέχεια οργανικά οξέα.
Όταν αυξάνουν τo ιξώδες, διαβρώνουν τα μέταλλα, δημιουργούν "λάσπη" και επιτείνουν το "άφρισμα".
Αντισκωριακά : δημιουργούν ένα προστατευτικό film στις μεταλλικές επιφάνειες του κινητήρα που εμπο#δίζει τη δημιουργία σκουριάς, δηλαδή την ένωση οξειδίων του σιδήρου με μόρια νερού προστατευτικά από φθορά: πρόκειται κυρίως για ενώσεις ψευδάργυρου οι οποίες μέσω του film που δημιουργούν μεταξύ των μεταλλικών διεπιφανειών, εμποδίζουν την επαφή μετόχου με μέταλλο η οποία που αυξάνει τη φθορά.
Βελτιωτικά του Viscosity Index (VI): σε αυτά τα πρόσθετα στηρίζονται όλα τα πολύτυπα (multigrade) λάδια : δηλαδή τα λιπαντικά που έχουν "ελεγχόμενο" ιξώδες ανάλογα με τη θερμοκρασία τους. Είναι πολυμερή και λειτουργούν με τον εξής απλό τρόπο: όσο η θερμοκρασία του λαδιού αυξάνεται, αυτά διαστέλ#λονται με αποτέλεσμα να δυσκολεύουν τη ροή του λαδιού (δηλαδή αυξάνουν το ιξώδες του -για την ακρίβεια το μειώνουν λιγότερο)!
Βελτιωτικά συντελεστή τριβής: τα πρόσθετα αυτά έχουν στόχο να μειώσουν την τιμή του συντελεστή τρι#βής του τελικού λιπαντικού σε σχέση με εκείνη που έχει το κυρίως λάδι (ορυκτό ή συνθετικό) .
Βελτιωτικά ρευστότητας: ελαττώνουν την τάση των υδρογονανθράκων να σχηματίσουν κρυστάλλους σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες.
Αντικολλητικά : όταν δυο μέταλλα τρίβονται σε έντονο ρυθμό υπάρχει κίνδυνος να λιώσουν τοπικά και μό#λις κρυώσουν να συγκολληθούν μόνιμα. Πρόκειται για μια πολύ αποδοτική μέθοδο συγκόλλησης όταν την εφαρμόζουμε επίτηδες, όμως στο μοτέρ δεν θέλουμε με τίποτα να φάμε τέτοια φρίκη. Τα αντικολλητικά πρόσθετα δημιουργούν film άλατος με μεγάλη θερμοκρασία τήξης το οποίο αποτρέπει την ακούσια αυτή συγκόλληση!

ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΙΝΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΑΠΟ ΤΟ SITE TOY κ. ΛΥΡΑ Λάδια και ειναι πραγματικά δικό μου το λάθος και η παράληψη να επιβεβαιώσω οτι κέιμενο δέχθηκε το link της πηγής.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ τον nivam & τον vaska για την προτροπή και την παρένεση τους.