Τουρκική ταινία για τα επεισόδια κατά των Ελλήνων της Πόλης.

[Arkas]

Ιστορική φωτ. από το αρχείο του Δ.Καλούμενου

Στους κινηματογράφους της Τουρκίας έχουν συρρεύσει χιλιάδες άτομα για να παρακολουθήσουν την ταινία Φθινοπωρινή οδύνη με φόντο τα Σεπτεμβριανά, τα επεισόδια που είχαν οργανωθεί στις 6-7 Σεπτεμβρίου 1955 εναντίον των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης.
Η ταινία της Τομρίς Γκιριτλίογλου είναι βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Τούρκου λογοτέχνη-πολιτικού Γιλμάζ Καράκογιουνλου που αναφέρεται στην ερωτική ιστορία αγάπης ενός Τούρκου μεγαλοαστού και μιας Ρωμιάς ιερόδουλης.

Μόνο στην πρώτη εβδομάδα της προβολής του, σε 92 τουρκικές κινηματογραφικές αίθουσες, την Φθινοπωρινή οδύνη έσπευσαν να παρακολουθήσουν 300.000 Τούρκοι.

Τρεις μέρες μετά την πρεμιέρα της ταινίας, ο διευθυντής της Hurriyet, Ερτουγρούλ Οζκιόκ, έγραφε: «Η ταινία αρχίζει με μια άκρως εντυπωσιακή σκηνή: Μια ομάδα αλητών, κρατώντας έναν κουβά με κόκκινη μπογιά, σημαδεύει με σταυρό πόρτες κάποιων σπιτιών, τα μεσάνυχτα. Το σημάδεμα των σπιτιών σε όλα τα μέρη του κόσμου είναι οιωνός κάποιας δικτατορίας ή γενοκτονίας που πλησιάζει».

»Έτσι έγινε και στη ναζιστική Γερμανία, έτσι έκανε και η Κου Κλουξ Κλαν στις ΗΠΑ. Έτσι σημαδεύτηκαν τα σπίτια στη Βοσνία και το Κόσοβο. Από ό,τι φάνηκε όμως, τα δικά μας αρχεία δεν είναι και τόσο καθαρά. Υπήρξε αυτό και σε εμάς. Πριν από τα Σεπτεμβριανά, ορισμένοι αλήτες σημάδεψαν τα σπίτια στα οποία ζούσαν Ρωμιοί. Όταν έβγαινα από την ειδική προβολή της ταινίας, ένας φίλος ζήτησε τη γνώμη μου κι εγώ του είπα: Είθε μετά από 20-30 χρόνια, να μην αναγκαστούμε να κάνουμε μια παρόμοια ταινία. Ο Θεός να φυλάει την Τουρκία από αυτό το ρεζιλίκι».

Το σοκ που προκάλεσε η συγκεκριμένη ταινία στην Τουρκία, πυροδότησε σειρά δημοσιευμάτων σε πάμπολλες ευρωπαϊκές εφημερίδες. Το περασμένο Σαββατοκύριακο, η ολλανδική «Trown» δημοσίευσε ανταπόκριση του Ερντάλ Μπαλτσί από την Κωνσταντινούπολη, με τίτλο «Η Κωνσταντινούπολη ντρέπεται για το 1955» και υπέρτιτλο «Ταινία για το διωγμό των Ελλήνων προβάλει ξεχασμένη ιστορία». Στο ρεπορτάζ τονίζεται ότι «πρόκειται για ταινία, που αναφέρεται στα φρικτά γεγονότα του 1955, τη χρονιά που η ελληνική μειονότητα δέχθηκε επίθεση και εκδιώχθηκε από το τουρκικό κράτος».
ΑΠΕ-ΜΠΕ

[ckalfas]

Το να λέει ένας λαός "Έσφαλα" είναι κάτι, στην προκειμένη περίπτωση, δεν αρκεί... Δεν υπάρχουν πλέον Έλληνες στην Πόλη, εν αντιθέση υπάρχουν, ζουν και ευημερούν οι Μουσουλμάνοι της Δ.Θράκης. Ζητούν από την μία συγνώμη, αλλά από την άλλη οργανώνουν και ξεσηκώνουν την μειονότητα εναντίων μας (όλα όμως με την δική μας ανεκτικότητα και ανευθυνότητα μέχρι βλακείας κάποιες φορές).

[Arkas]

Για να μην ξεχνιόμαστε:

«Οι Ρωμιοί που εγκατέλειψαν τα τελευταία πενήντα χρόνια την Ιστανμπούλ εξαιτίας των λαθών των τουρκικών και των ελληνικών κυβερνήσεων που, από τότε που η Ελλάδα και η Τουρκία έγιναν εθνικά κράτη, συμπεριφέρονταν στις μειονότητές τους σαν να ήταν όμηροι, είναι περισσότεροι από κείνους που την εγκατέλειψαν στα πενήντα χρόνια μετά το 1453».

Ορχαν Παμουκ

Η νύχτα μεταξύ της 6ης και 7ης Σεπτεμβρίου 1955, δικαίως ονομάστηκε «τουρκική Νύχτα των Κρυστάλλων», παραπέμποντας στα πογκρόμ των Ναζί κατά των Εβραίων. Τούρκοι παρακρατικοί, οργανωμένοι από το Βαθύ Κράτος, προκάλεσαν βίαια επεισόδια κατά των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης λεηλατώντας και πυρπολώντας ελληνικά καταστήματα, σπίτια, σχολεία και εκκλησίες. Αφορμή έδωσε μια βομβιστική επίθεση στο πατρικό σπίτι του Κεμάλ Ατατούρκ στη Θεσσαλονίκη, που αποδείχθηκε στη συνέχεια ότι ήταν σκηνοθετημένη από την τουρκική κυβέρνηση. Να σημειωθεί ότι το σπίτι αυτό, όπου υποτίθεται ότι είχε γεννηθεί ο Μουσταφά Κεμάλ πασά, το είχε δωρίσει το 1938 ο δικτάτορας Ιωάννης Μεταξάς στο τουρκικό κράτος και είχε μετονομάσει την οδό Αποστόλου Παύλου σε οδό Κεμάλ Ατατούρκ.
Τα «Σεπτεμβριανά» σηματοδότησαν την αρχή ενός ξεριζωμού για τον Ελληνισμό της Πόλης, παρόμοιο με αυτόν των Ελλήνων της Μικράς Ασίας το 1922. Στο βιβλίο του διαπρεπούς Ελληνοαμερικανού βυζαντινολόγου Σπύρου Βρυώνη «The Mechanism of catastrophe: The Turkish Pogrom of September 6-7, 1955 and the destruction of Greek Community of Istanbul (Greekworks.com, New York, 2005) αναδεικνύεται με όλη την ισχύ των επίσημων εγγράφων το σχέδιο της κεντρικής τουρκικής διοίκησης για πλήρη εξαφάνιση της ελληνικής κοινότητας που είχε παραμείνει στην Τουρκία.
Ο Ορχάν Παμούκ γράφει: «Οι καταστροφικοί τσέτες σε περιοχές όπως το Ορτάκιοϊ, το Μπαλουκλή, τα Ψωμαθειά, το Φανάρι, όπου ζούσαν πολλοί Ρωμιοί, με βιαιότητα που προκαλούσε φρίκη, έκαψαν και λεηλάτησαν μικρά φτωχικά ρωμαίικα μπακάλικα, γκρέμισαν μάντρες και μπήκαν σε σπίτια, βίασαν Ρωμιές και Αρμένισσες. Μπορεί κανείς να πει ότι φέρθηκαν το ίδιο ανελέητα με τους στρατιώτες που λεηλάτησαν την Ιστανμπούλ, όταν ο σουλτάνος Μωάμεθ ο Πορθητής μπήκε στην πόλη.
Αργότερα αποκαλύφθηκε ότι οι οργανωτές, τους οποίους στήριζε η κυβέρνηση, για να κινητοποιήσουν τους πλιατσικολόγους, που για δύο μέρες σκόρπισαν τη φρίκη στην πόλη και μετέτρεψαν την Ιστανμπούλ σε κόλαση χειρότερη κι από τους πιο κακούς εφιάλτες των χριστιανών και των Ευρωπαίων, τους είχαν πει ότι το πλιάτσικο είναι ελεύθερο».
Σύμφωνα με τον γνωστό Τούρκο συγγραφέα Αζίζ Νεσίν, άνδρες και γυναίκες βιάστηκαν, πολλοί ιερείς αναγκάστηκαν να κάνουν περιτομή. Το Πογκρόμ προκάλεσε τον θάνατο 16 Ελλήνων και τον τραυματισμό 32, τον θάνατο ενός Αρμένιου, τον βιασμό 12 Ελληνίδων, τον βιασμό αδιευκρίνιστου αριθμού ανδρών (εξαναγκάστηκαν να υποστούν περιτομή). Προκάλεσε επίσης την καταστροφή 4.348 εμπορικών καταστημάτων, 110 ξενοδοχείων, 27 φαρμακείων, 23 σχολείων, 21 εργοστασίων, 73 εκκλησιών και περίπου 1.000 κατοικιών, όλα ελληνικής ιδιοκτησίας.
Ομως τα γεγονότα του 55 στην Κωνσταντινούπολη σημαίνουν πολύ περισσότερα πράγματα από τη γνωστή συμπεριφορά του ακραίου μιλιταριστικού τουρκικού εθνικισμού. Σημαίνουν την πλήρη καταστροφή της προοδευτικής αστικής παρουσίας στα κάποτε οθωμανικά εδάφη, πριν ο άνεμος του εθνικισμού σαρώσει τα πάντα στο πέρασμά του. Η αρχή της εναπομείνασας ανθούσας ελληνικής κοινότητας της Πόλης έγινε με τη βαρύτατη φορολόγηση των «γκιαούρηδων» -με τον επαχθέστατο φόρο Βαρλίκ Βεργκισί- εν μέσω του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ η Ελλάδα βρισκόταν υπό την τριπλή ναζιστική κατοχή.
Τον Σεπτέμβρη του 55 ολοκληρώθηκε η διαδικασία εθνικής εκκαθάρισης των χριστιανικών κοινοτήτων που είχε αποφασιστεί τον Νοέμβριο του 1911 στο συνέδριο των Νεότουρκων εθνικιστών. Ηταν ένας τρόπος αντιμετώπισης από την πλευρά της στρατιωτικής οθωμανικής γραφειοκρατίας των προοδευτικών αστικών στρωμάτων των υπόδουλων κοινοτήτων, των Ελλήνων της Ανατολής, των Αρμενίων και των Εβραίων. Αυτό που είχε συμβεί τις προηγούμενες δεκαετίες και σταμάτησε με το γνωστό βίαιο τρόπο ο τουρκικός εθνικισμός, ήταν ότι οι πάλαι ποτέ απόκληροι κατάφεραν να ανέλθουν στη θέση της οθωμανικής αστικής τάξης, όταν αναιρέθηκαν μετά τις μεταρρυθμίσεις του Χάτι Χουμαγιούν (1856), οι απαγορεύσεις που υπήρχαν εις βάρος των μη μουσουλμανικών κοινοτήτων.
Μέσα σε μια εκπληκτική πορεία 60 ετών, οι Ελληνες θα ελέγξουν το μεγαλύτερο μέρος της τότε νέας οικονομίας και θα γίνουν οι βασικοί οικονομικοί συντελεστές στην Αυτοκρατορία. Ομως η γραφειοκρατία και ο στρατός θα ενοχληθούν από τις εξελίξεις αυτές και θα προσπαθήσουν να ακυρώσουν τα αποτελέσματα των μεταρρυθμίσεων. Τελικά θα αποφασίσουν να στερήσουν από τους «ραγιάδες», μέσα από τη θέσπιση κρατικών πολιτικών εθνικών εκκαθαρίσεων, την εξέλιξη αυτή! Ακριβώς όπως αποφάσισαν και οι Ναζί 20 χρόνια αργότερα -για τους ίδιους ταξικούς λόγους- να εξοντώσουν τους Εβραίους. Οι Νεότουρκοι το πέτυχαν με μια πρωτοφανή γενοκτονία των Ελλήνων της Ανατολής και των Αρμενίων. Με συμβολικό σημείο της διαδικασίας εξόντωσης των προοδευτικών αστών (και μαζί με αυτούς και το σύνολο του ανεπιθύμητου πληθυσμού) από το τρομοκρατικό κράτος, τη σφαγή και την πυρπόληση της Σμύρνης τον Σεπτέμβρη του 22. Το τελικό χτύπημα όμως θα δοθεί 33 χρόνια αργότερα στην Κωνσταντινούπολη.
Οι οικονομικές δραστηριότητες των «ραγιάδων» πέρασαν πλέον στην αρμοδιότητα του στρατού και του τουρκικού κράτους, καθώς και μιας νεότευκτης τουρκικής αστικής τάξης, η οποία αναπτύχθηκε κάτω από την προστατευτική ομπρέλα του τουρκικού στρατού.

Του Βλαση Αγτζιδη
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_1_07/09/2008_283832

[droggitiszak]

... αλληθινά αποσπάσματα πικρής ιστορίας... ποτέ ξανά.

[sotos]

Αρχική Δημοσίευση από droggitiszak

... αλληθινά αποσπάσματα πικρής ιστορίας... ποτέ ξανά.

[ΛΕΟΝΤΟΚΑΡΔΟΣ]

Ο «Φθινοπωρινός πόνος» («Guz Sancisi»), η ταινία της Τομρίς Γκιριτλίογλου, που μετέφερε στον κινηματογράφο την ιστορία αγάπης ενός Τούρκου μεγαλοαστού και μιας Ρωμιάς ιερόδουλης, με φόντο τα Σεπτεμβριανά το 1955 στην Κωνσταντινούπολη, «σπάει ταμεία» στην Τουρκία και σοκάρει το τουρκικό κοινό με την αλήθεια της.

Μόνο στην πρώτη εβδομάδα της προβολής του, σε 92 κινηματογραφικές αίθουσες της γείτονος, ο «Φθινοπωρινός πόνος» έκοψε περισσότερα από 300.000 εισιτήρια, φέροντας στο φως ένα σκοτεινό κομμάτι της τουρικής ιστορίας, που με μαεστρία αφαιρέθηκε από τις σελίδες των τουρκικών σχολικών βιβλίων.

Οι Τούρκοι θεατές διαπιστώνουν μια πραγματικότητα που αγνοούσαν, ενώ εκείνοι που εξέφραζαν φόβους ότι με την πρεμιέρα της ταινίας θα ξεσπούσε εθνικιστική έκρηξη, διαψεύστηκαν.

Το θέμα της ταινίας αντλήθηκε από το ομώνυμο βιβλίο του Γιλμάζ Καρακογιουνλού, συγγραφέα και βουλευτή του Κόμματος της Μητέρας Πατρίδας και από τους ειδικούς αξιολογήθηκε ως «ειλικρινής συγγνώμη» για όσα συνέβησαν τότε.

Τρεις μέρες μετά την πρεμιέρα του «Φθινοπωρινού Πόνου», ο διευθυντής της «Χουριέτ», Ερτουγρούλ Οζκιόκ, αρθρογραφεί: «Η ταινία αρχίζει με μια άκρως εντυπωσιακή σκηνή: Μια ομάδα αλητών, κρατώντας έναν κουβά με κόκκινη μπογιά, σημαδεύει με σταυρό πόρτες κάποιων σπιτιών, τα μεσάνυχτα. Το σημάδεμα των σπιτιών σε όλα τα μέρη του κόσμου είναι οιωνός κάποιας δικτατορίας ή γενοκτονίας που πλησιάζει. Έτσι έγινε και στη ναζιστική Γερμανία, έτσι έκανε και η Κου Κλουξ Κλαν στις ΗΠΑ. Έτσι σημαδεύτηκαν τα σπίτια στη Βοσνία και το Κόσοβο. Απ΄ ό,τι φάνηκε όμως, τα δικά μας αρχεία δεν είναι και τόσο καθαρά. Υπήρξε αυτό και σ΄ εμάς. Πριν από τα Σεπτεμβριανά, ορισμένοι αλήτες σημάδεψαν τα σπίτια στα οποία ζούσαν Ρωμιοί. Όταν έβγαινα από την ειδική προβολή της ταινίας, ένας φίλος ζήτησε τη γνώμη μου κι εγώ του είπα: Είθε μετά από 20-30 χρόνια, να μην αναγκαστούμε να κάνουμε μια παρόμοια ταινία. Ο θεός να φυλάει την Τουρκία απ΄ αυτό το ρεζιλίκι».

Το σοκ που προκάλεσε η συγκεκριμένη ταινία στην Τουρκία, πυροδότησε σειρά δημοσιευμάτων και σε ευρωπαϊκές εφημερίδες. Μόλις το περασμένο Σαββατοκύριακο, η ολλανδική «Trown» δημοσίευσε ανταπόκριση του Ερντάλ Μπαλτσί από την Κωνσταντινούπολη, με τίτλο «Η Κωνσταντινούπολη ντρέπεται για το 1955» και υπέρτιτλο «Ταινία για το διωγμό των Ελλήνων προβάλει ξεχασμένη ιστορία».

Στο ρεπορτάζ τονίζεται ότι «πρόκειται για ταινία, που αναφέρεται στα φρικτά γεγονότα του 1955, τη χρονιά που η ελληνική μειονότητα δέχθηκε επίθεση και εκδιώχθηκε από το τουρκικό κράτος». «Οι Τούρκοι -συνεχίζει ο Μπαλτσί- έχουν εκπλαγεί με την ταινία. Φαίνεται πως πολλοί δεν γνωρίζουν το πογκρόμ».

Στο ίδιο δημοσίευμα φιλοξενείται, μεταξύ άλλων, δήλωση μίας Τουρκάλας: «Είμαι 63 χρονών και μέχρι σήμερα δεν γνώριζα τι είχε συμβεί τότε. Ντρέπομαι γι αυτό. Όμως, οι Τούρκοι ηγέτες ήξεραν καλά πώς να κρατήσουν αυτές τις πληροφορίες μυστικές». «Μαθαίνω ότι ποσοστό 10% του πληθυσμού στην Κωνσταντινούπολη ήταν Έλληνες. Απίστευτο. Αν δεν είχαν εκδιωχθεί, τώρα θα ζούσαν εδώ, το λιγότερο, ένα εκατομμύριο Έλληνες», δηλώνει από την πλευρά της η 19χρονη Γιεσίμ.

Στο ίδιο δημοσίευμα φιλοξενούνται και οι δηλώσεις ενός Έλληνα, του 69χρονου Μιχάλη Βασιλειάδη, ο οποίος διατηρεί ένα μικρό γραφείο στις στοές της Πόλης, εκδίδοντας καθημερινά μια εφημερίδα για τους 2.000 εναπομείναντες Έλληνες. Ήταν 15 χρόνων στα Σεπτεμβριανά και παρότι είδε την ταινία και διατυπώνει το θαυμασμό του για τη σκηνοθέτιδα, που άγγιξε ένα «τόσο ευαίσθητο θέμα», εκτιμά ότι και πάλι, δεν κατάφερε να αποδώσει τη φρίκη των δύο ημερών εκείνου του Σεπτέμβρη. Στέλνει, όμως, ένα μήνυμα: «Οι ηγέτες πρέπει να πουν ένα "συγγνώμη" στον τουρκικό λαό, τον οποίο χρησιμοποίησαν ως μαριονέττα».

Το βιβλίο του Καρακογιουνλού κυκλοφόρησε στην Ελλάδα πριν έντεκα χρόνια, από τις εκδόσεις «Τσουκάτου». Το μετέφρασε η Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας, ειδική μελετήτρια των ελληνοτουρκικών σχέσεων, Λιάνα Μυστακίδου, αποσπώντας μάλιστα, το 2000, τιμητική διάκριση από την Εταιρεία Μεταφραστών Λογοτεχνίας, για την αριστοτεχνική απόδοση στα ελληνικά.

Όπως δηλώνει η μεταφράστρια: «Ο Φθινοπωρινός Πόνος γράφτηκε από πολιτικό κι ως εκ τούτου, το πράγμα αποκτά άλλη βαρύτητα.. Εκτιμώ ότι πρόκειται για συγγραφέα αληθινό και έντιμο, ο οποίος εξακολουθεί να εργάζεται πάνω στο θέμα των δύο χωρών. Για δε το συγκεκριμένο βιβλίο δεν έλαβε δραχμή από πνευματικά δικαιώματα».