ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ ΣΕ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΕΝΟ ΜΟΤΟΣΥΚΛΕΤΙΣΤΗ (v 1.0)

[Carduelis]

ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΕΣ ΣΕ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΕΝΟ ΜΟΤΟΣΥΚΛΕΤΙΣΤΗ (v 1.0)

Μερικές σκέψεις
Η οδήγηση μοτοσυκλέτας για να είναι ευχάριστη και κυρίως ασφαλής προυποθέτει ότι ο οδηγός διαθέτει τις απαραίτητες γνώσεις οδήγησης, επαρκή οδηγική εμπειρία και έχει τον απαραίτητο εξοπλισμό ασφαλείας στη διάθεσή του. Ακόμα κι έτσι όμως ο αναβάτης μοτοσυκλέτας, περισσότερο από κάθε άλλον που κυκλοφορεί στους δρόμους, είναι εκτεθειμένος σε ατυχήματα και μάλιστα με δυσανάλογα βαρύ φόρο σε ζωές και μόνιμες αναπηρίες.
Εκ των πραγμάτων επομένως είναι απαραίτητη η γνώση των βασικών αρχών πάνω στις Πρώτες Βοήθειες για κάθε συνειδητοποιημένο αναβάτη μοτοσυκλέτας. Οπως επίσης και χρέος κάθε οργανωμένης ομάδας, συλλόγου, ή ακόμα και παρέας αναβατών να είναι εθελοντές αιμοδότες και να έχουν όχι μόνο τη βασική εκπαίδευση στις Πρώτες Βοήθειες αλλά και γνώση των ιδιαιτεροτήτων που παρουσιάζει ένα ατύχημα μοτοσυκλέτας.
Τα ατυχήματα με μοτοσυκλέτα αδρά είναι 3 ειδών. Εκείνα που συμβαίνουν με χαμηλή ταχύτητα, όπου οι τραυματισμοί που προκαλούνται είναι μικρής έκτασης και ενδεχομένως δεν χρειάζεται επείγουσα μεταφορά του αναβάτη στο νοσοκομείο. Εκείνα που συμβαίνουν με υψηλές ταχύτητες, άρα οι βλάβες που προκαλούνται στον αναβάτη είναι συνήθως θανατηφόρες και δυστυχώς δεν υπάρχει δυνατότητα παρέμβασης. Μια τρίτη όμως κατηγορία είναι εκείνα που συμβαίνουν με μέτριες ταχύτητες, όπου οι βλάβες που προκαλούνται είναι δυνητικά θανατηφόρες και επομένως η έγκαιρη και σωστή παροχή Πρώτων Βοηθειών μπορεί να σώσει τη ζωή του αναβάτη.
Ένα συχνό ερώτημα είναι αν πρέπει να προσφέρει τις Πρώτες Βοήθειες κάποιος στον τόπο του ατυχήματος ή να το αφήσει στους ειδικούς διασώστες προκειμένου να μην «μπλέξει» νομικά και του καταλογισθούν ευθύνες. Δεν γνωρίζω το ελληνικό νομικό πλαίσιο αλλά σε πολλές χώρες ισχύει ο νόμος του «Καλού Σαμαρείτη» (GoodSamaritanLaw) που προστατεύει κάθε μη εκπαιδευμένο πολίτη που προσφέρει, καλή τη πίστη, βοήθεια σε ιατρικά επείγουσες καταστάσεις.
Για τον αναβάτη όμως που βλέπει τον αγαπημένο φίλο, συνταξιδευτή ή συγγενικό πρόσωπο να κινδυνεύει στην άσφαλτο οι νομικές περιπλοκές είναι δευτερεύουσες και το ζωτικό ερώτημα είναι μόνο ένα: “πώς θα προστατέψω τη ζωή του ;;” και η απάντηση εξακολουθεί να είναι (όπως άλλωστε σε κάθε τι στη ζωή): με τις αντίστοιχες γνώσεις και εμπειρία. Και είναι ευθύνη μας να τις αναζητήσουμε μια και κάνουν τη διαφορά μεταξύ ζωής και θανάτου.
Τονίζω οτι το συγκεκριμένο κείμενο δεν είναι “επίσημο” και δεν αντικαθιστά κανένα βιβλίο ή μάθημα Πρώτων Βοηθειών ούτε την βοήθεια των ειδικών Διασωστών. Άλλωστε είναι τόσα πολλά αυτά που πρέπει να γνωρίζει κανείς, που δεν χωρούν σε μερικές σελίδες. Το μόνο που φιλοδοξεί είναι να λειτουργήσει σαν ερέθισμα που θα ευαισθητοποιήσει φίλους και αναβάτες ώστε να αποκτήσουν τη βασική εκπαίδευση πάνω στις Πρώτες Βοήθειες που προσφέρει ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός. Επομένως κάθε παρατήρηση ή διόρθωση για τυχόν αβλεψίες και λάθη είναι και επιβεβλημένη και καλοδεχούμενη...

Νοέμβρης 2013
Νότης Καλτσάς (Carduelis)
Εντατικολόγος


Αφιερωμένο σε όσους γιατρούς, διασώστες και πληρώματα του ΕΚΑΒ έχασαν τη ζωή τους στη διάρκεια του καθήκοντος...

[ΛΕΟΝΤΟΚΑΡΔΟΣ]

Ευχαριστούμε Νότη για την προσέγγιση,

ενός τόσο ευαίσθητου θέματος !!!

Ελπίζοντας να γραφτούν γνώμες μόνο από γνώστες - κ όχι ανούσια σπαμαρίσματα,

το θέμα γίνεται αξιοσημείωτο,

προκειμένου να μπορούμε να ανατρέξουμε σ' αυτό ανά πάσα στιγμή ...

[Carduelis]

A. Ποιά είναι η ιεράρχηση προτεραιοτήτων στο σημείο του τροχαίου ;;

Σκοπός σε κάθε ατύχημα είναι να παρασχεθεί η απαραίτητη ιατρική βοήθεια το συντομότερο δυνατόν κι αυτό μπορεί να γίνει ολοκληρωμένα μόνο στο νοσοκομείο. Γι αυτόν που προσπαθεί να προσφέρει βοήθεια στη σκηνή του τροχαίου (θα τον αναφέρω σαν Διασώστη στο εξής) ο “εχθρός” είναι ο χρόνος, επομένως το γρηγορότερο δυνατόν πρέπει να ενημερώσει το ΕΚΑΒ και μετά να ακολουθήσει τον αλγόριθμο 166-DRΑΒC.

Η ιεράρχηση που ακολουθεί ο Διασώστης στη φροντίδα ενός τραυματισμένου αναβάτη περιγράφεται από τα ακρωνύμια 166-DRΑΒC όπου:
166 = ΕΚΑΒ, Danger = Κίνδυνος, Response = Ανταπόκριση, Airway = Αεροφόροι οδοί, Breathing = Αναπνοή, Circulation = Kυκλοφορία

166- ΕΚΑΒ Η πρώτη και ουσιαστικότερη ενέργεια κάποιου που καταφθάνει σε ένα σοβαρό ατύχημα μοτοσυκλέτας είναι η κλήση στο ΕΚΑΒ. Όσο κι αν είναι η πιό αυτονόητη κίνηση, το άγχος και η αγωνία οδηγούν συχνά στην καθυστερημένη χρήση του τηλεφώνου. Ακόμα και μερικά λεπτά μπορεί να είναι κρίσιμα για τη ζωή του τραυματισμένου αναβάτη. Επίσης θα πρέπει να αναφέρει στο ΕΚΑΒ κάθε χρήσιμη πληροφορία για το ατύχημα (πχ είδος ατυχήματος, κίνδυνος πυρκαγιάς, αν υπάρχουν εγκλωβισμένοι, τυχόν νεκροί και πόσοι τραυματίες κλπ) ώστε να αποφασίσουν πόσα ασθενοφόρα θα στείλουν, ή αν χρειάζεται επιπλέον βοήθεια από αστυνομία ή πυροσβεστική.
Μερικοί απλοί κανόνες στην επικοινωνία με το ΕΚΑΒ:
- Μείνετε όσο το δυνατόν περισσότερο ήρεμοι και μιλήστε με σταθερή φωνή
- Αφήστε τον εκπαιδευμένο γιατρό του ΕΚΑΒ να σας κάνει εκείνος τις ερωτήσεις που χρειάζεται. Ορισμένες απαντήσεις ίσως ζητηθεί να τις επαναλάβετε ώστε να βεβαιωθεί οτι τις έχει καταγράψει σωστά
-Δώστε με σαφήνεια τα ακριβή στοιχεία της τοποθεσίας που έγινε το ατύχημα, και επίσης αν υπάρχουν και πόσοι βαριά τραυματισμένοι.
- Μην τον καθυστερείτε με ερωτήσεις τύπου «πόσο σύντομα θάρθετε;» και με παρενέσεις όπως «βιαστείτε!» κλπ. Εκτός από αυτονόητες είναι και χρονοβόρες. Όσο πιο γρήγορα πάρει τις πληροφορίες που χρειάζεται τόσο πιο γρήγορα θα στείλει το ασθενοφόρο και τόσο πιο γρήγορα θα ασχοληθείτε με τον τραυματία σας.
- Μην κλείσετε πρώτοι το τηλέφωνο. Περιμένετε να σας πει ο γιατρός του ΕΚΑΒ οτι ολοκληρώθηκε η συνομιλία σας.

[Carduelis]

B. Πως αξιολογείται η σκηνή του τροχαίου ατυχήματος;;

Η ασφάλεια παραμένει πάντα πρωταρχικός στόχος, τόσοτων ατόμων που προσφέρουν βοήθεια όσο και των θυμάτων. Θυμηθείτε οτι προσπαθούμε να βοηθήσουμε κι όχι να προσθέσουμε κι άλλα θύματα, άρα όλοι πρέπει να είναι πολύ σχολαστικοί στα θέματα ασφάλειας!!
Danger – Κίνδυνος Ο διασώστης που καταφθάνει στη σκηνή του τροχαίου πρέπει να έχει την ψυχραιμία, πριν ακόμα ασχοληθεί με τους τραυματισμένους αναβάτες, να δει την γενική εικόνα και να αποκτήσει τον έλεγχο όλης της σκηνής του ατυχήματος. Συνήθως χρειάζεται μισό με ένα λεπτό για να δει τα απολύτως απαραίτητα: τι συνέβη; ποιός ο μηχανισμός του τροχαίου; (σύγκρουση, γλύστριμα; έξοδος από τον δρόμο; κλπ), πόσοι είναι οι τραυματίες; υπάρχει μήπως κάποιος τραυματίας ακόμα που δεν είναι ορατός σε πρώτη ματιά; και συγχρόνως κρίνει αν θα χρειασθεί ο ίδιος επιπλέον βοήθεια (από περαστικούς, άλλους αναβάτες, οδηγούς κλπ). Συγχρόνως με την ενημέρωση του ΕΚΑΒ και καθώς ελέγχει το σημείο του ατυχήματος πρέπει να προσπαθήσει να διακρίνει τυχόν κινδύνους για τον τραυματία, τον εαυτό του και όσους οδηγούς ακολουθούν. Αυτό γίνεται με τη διαδικασία “ασφάλισης” της σκηνής του ατυχήματος. Έτσι ο διασώστης που θα φθάσει πρώτος στη σκηνή ενός ατυχήματος:
Φροντίζει να σταματήσει σε σημείο που δεν διατρέχουν κίνδυνο ο ίδιος, οι τραυματίες ή άλλοι αναβάτες και “ασφαλίζει” τη σκηνή του ατυχήματος.Βεβαιώνεται οτι όσοι αναβάτες ακολουθούν έχουν παρκάρει τις μηχανές τους με ασφάλεια για τους ίδιους, έξω από τη ροή της κυκλοφορίας, με αναμένα τα alarms και δεν εμποδίζουν την έλευση ασθενοφόρου και περιπολικών. Δεν μετακινούμε τον τραυματία από το σημείο που βρίσκεται!!! Τον αφήνουμε εκεί που είναι εκτός αν η ζωή του διατρέχει κίνδυνο στο συγκεκριμένο σημείο!! Αν στο οδόστρωμα επομένως βρίσκονται ένας ή περισσότεροι τραυματίες ο Διασώστης φροντίζει (συνήθως με τη βοήθεια κι άλλων) να σταματήσει ή να τροποποιήσει την κυκλοφορία των οχημάτων στο σημείο του ατυχήματος ώστε να προστατευθούν οι τραυματίες. Αν και μόνο η αστυνομία και η πυροσβεστική νομιμοποιούνται να σταματήσουν ή να τροποποιήσουν την κυκλοφορία των οχημάτων στο σημείο ενός τροχαίου, πρέπει να κάνει οτι κρίνει λογικά απαραίτητο για την επιβίωση των τραυματισμένων. Στο κομμάτι αυτό χρειάζεται βοήθεια και άλλων ατόμων. Ιδανικά, τουλάχιστον δύο αναβάτες (ένας σε κάθε κατεύθυνση του δρόμου) αναλαμβάνουν την ρύθμιση της κυκλοφορίας των αυτοκινήτων σε ικανή απόσταση από το σημείο του ατυχήματος ώστε να έχουν το χρόνο να επιβραδύνουν οι επερχόμενοι οδηγοί αλλά δίχως να στέκονται στη μέση του δρόμου!! Προσοχή σε στροφές ή σημεία με περιορισμένη ορατότητα και σε οδηγούς που είναι ανυπόμονοι και προσπαθούν να περάσουν με κάθε τρόπο. Αν υπάρχουν διαθέσιμα φωσφορίζοντα γιλέκα θα πρέπει να τα φοράνε ενώ μπορούν να βάλουν στην άκρη του δρόμου (έξω από τη ροή της κυκλοφορίας!!) τις μοτοσυκλέτες τους με τα alarms αναμένα. Οι αναβάτες που ρυθμίζουν την κυκλοφορία πρέπει να παραμείνουν στη θέση τους μέχρι να επιληφθεί το ΕΚΑΒ και η αστυνομία. Επιπλέον ο διασώστης εκτιμά αν στη σκηνή του ατυχήματος υπάρχει κίνδυνος περαιτέρω τραυματισμού του αναβάτη από την πεσμένη μοτοσυκλέτα ή άλλα αντικείμενα. Ετσι ελέγχει αν υπάρχουν ηλεκτροφόρα καλώδια και σπασμένα γυαλιά που πρέπει να αποφύγει, ελέγχει αν υπάρχει διαρροή βενζίνης πάνω ή κοντά στον αναβάτη, κλείνει το διακόπτη ρεύματος (killswitch) της μοτοσυκλέτας, ελέγχει αν η εξάτμιση τον ακουμπά προκαλώντας του εγκαύματα ή αν οι τροχοί της μοτοσυκλέτας συνεχίζουν να περιστρέφονται επικίνδυνα κοντά του.

[Carduelis]

Γ. Πως γίνεται η εκτίμηση του τραυματία;;

Αμέσως μετά την ασφάλιση της σκηνής του ατυχήματος, στρέφουμε την προσοχή μας στον τραυματισμένο αναβάτη!!
Ο Διασώστης ήδη ξεκινάει να φορά τα πλαστικά γάντια μιας χρήσης (μη αποστειρωμένα) που έχει στο φαρμακείο της μοτο, ενώ εξετάζει το σημείο που βρίσκεται ο τραυματίας. Η δική του ασφάλεια και προστασία εξακολουθεί να αποτελεί προτεραιότητα. Αν δεν έχει πλαστικά γάντια μιας χρήσης πρέπει να περιορίσει όσο γίνεται την έκθεση στο αίμα του τραυματία και οπωσδήποτε να φροντίσει να τα πλύνει σχολαστικά με σαπούνι και νερό ή αλκοολούχο αντισηπτικό όταν τελειώσει. Παράλληλα προσπαθεί να διευκρινήσει μερικά βασικά ερωτήματα που θα τον βοηθήσουν να εκτιμήσει τη βαρύτητα των κακώσεων και τον κίνδυνο που διατρέχει ο τραυματισμένος αναβάτης. Πχ Υπάρχει κάποιος αναβάτης σε σόκ ή με βαριά αιμορραγία; Διακρίνει κάποιο χέρι ή πόδι τραυματισμένου αναβάτη σε “αφύσικη” γωνία; Υπάρχει κάποιος τραυματίας χωρίς συνείδηση; πρέπει να αφαιρέσει από τον τραυματία το κράνος του; αν υπάρχουν περισσότεροι του ενός τραυματίες με ποιά σειρά πρέπει να τους φροντίσει; Κι ενώ σκέφτεται όλα αυτά ταυτοχρόνως πρέπει να τηρήσει ορισμένες σημαντικές αρχές:
1. Σε κάθε σοβαρό τροχαίο, ειδικά αν ο τραυματισμένος αναβάτης δεν έχει συνείδηση, θεωρείται πολύ πιθανή η κάκωση στο κεφάλι και στη σπονδυλική στήλη (Παράρτημα 1). Θα πρέπει να αποφεύγουμε κάθε μετακίνηση του τραυματία ή αν κινδυνεύει να την περιορίζουμε στο απολύτως αναγκαίο βάζοντας τον τραυματία στην κατάλληλη θέση (Παράρτημα 1α) και εφαρμόζοντας ειδική τεχνική (Παράρτημα 1β). Ακόμα και οι τραυματίες που ισχυρίζονται οτι είναι καλά και μπορούν να βαδίσουν θα πρέπει να ενθαρρύνονται να μένουν ακίνητοι και να περιμένουν το ασθενοφόρο.

2. Σαν γενική αρχή το κράνος δεν πρέπει να αφαιρείται σε αναβάτη που έχει συνείδηση και καλή αναπνοή. Ομως επιβάλλεται να αφαιρείται (κάτι που απαιτεί 2 άτομα και ειδική διαδικασία-Παράρτημα 3) στις περιπτώσεις όπου πρέπει να γίνει επειγόντως ανάνηψη και τεχνητή αναπνοή, όπως:

- αναβάτης χωρίς συνείδηση και αναπνοή
- αναβάτης που κάνει εμετούς
- αναβάτης με φραγμένη την αεροφόρο οδό

Οι επόμενες ενέργειες του αφορούν την διαπίστωση της βαρύτητας του τραυματισμού και είναι με τη σειρά: ο έλεγχος αν ο τραυματίας αποκρίνεται (έχει συνείδηση), αν έχει βατή αεροφόρο οδό (αναπνοή) και σφυγμό (κυκλοφορία αίματος). Από τα ευρήματα που θα προκύψουν θα εξαρτηθεί αν ο τραυματίας θα πρέπει να μετακινηθεί, ή αν θα του αφαιρεθεί το κράνος, σε ποιά θέση θα τοποθετηθεί το σώμα του, αν θα ξεκινήσει άμεσα η ανάνηψη με μαλ@ξεις και αναπνοές ή θα εστιάσουμε την προσοχή σε τυχόν άλλες κακώσεις πχ σταμάτημα αιμορραγίας κλπ.

[Carduelis]

Έτσι ο διασώστης ελέγχει με τη σειρά προτεραιότητας τα υπόλοιπα που περιλαμβάνει ο αλγόριθμος:

Response - Ανταπόκριση Είναι η διαδικασία που εκτιμάται αν ο τραυματίας έχει συνείδηση (κοινώς αν επικοινωνεί). Ο διασώστης πλησιάζει τον τραυματία και τον ρωτά “είσαι καλά; πως σε λένε;”, ή χτυπάει παλαμάκια κοντά στα αυτιά του, αν δεν αποκρίνεται τον σκουντάει ελαφρά στους ώμους. Αν δεν υπάρχει καμμία αντίδραση, ήχος, ή κίνηση εκ μέρους του τότε ο τραυματίας δεν έχει συνείδηση και θα πρέπει να εξακριβώσει αν βρίσκεται σε κώμα/shock λόγω βαριάς κρανιοεγκεφαλικής κάκωσης, ή μεγάλης αιμορραγίας (εξωτερικής ή εσωτερικής). Είναι αυτονόητο οτι σε τραυματία που κινείται ή μιλάει παραλείπεται ο παραπάνω έλεγχος.

Airway - Αεροφόροι οδοί Ακολουθεί ο έλεγχος της αναπνοής και της βατότητας της ανώτερης αεροφόρου οδού (στόμα-φάρυγγας-λάρυγγας). Ο διασώστης εξετάζει αν υπάρχει αναπνοή με την ακοή και την αφή του. Πλησιάζοντας στο στόμα του τραυματία προσπαθεί να ακούσει αν υπάρχει αναπνοή, κοιτάει αν κινείται ο θώρακας ενώ τοποθετεί τα χέρια στο στήθος του για να νοιώσει τις αναπνευστικές κινήσεις. Αν δεν βλέπει το θώρακα να κινείται και δεν ακούει αναπνοή ή αν ο τραυματίας δεν έχει συνείδηση και έχει ενδείξεις οτι κάτι φράζει τους αεραγωγούς (δύσκολη ή σφυριχτή αναπνοή) τότε θα πρέπει να ελέγξει τη βατότητα του στοματοφάρυγγα και να αφαιρέσει ότι τον φράζει (συνήθως αίματα, σπασμένα δόντια, τραυματισμένη γλώσσα κλπ). Ο έλεγχος αυτός γίνεται επίσης με ειδική τεχνική (Παράρτημα 2). Αν ο τραυματίας μιλάει με ευκολία ή κινείται ο έλεγχος αυτός παραλείπεται.

Circulation - Kυκλοφορία Είναι η διαδικασία όπου ο διασώστης εξετάζει αν ο τραυματισμένος αναβάτης έχει σφυγμό (αν δουλεύει η καρδιά του). Ο έλεγχος γίνεται βάζοντας το αυτί του πάνω στο στήθος στο μέρος της καρδιάς ή ψηλαφώντας με τα δάκτυλα αν υπάρχει σφυγμός στις καρωτίδες.Προφανώς σε τραυματίες που μιλούν ή κινούνται ή έχουν αναπνευστικές κινήσεις ο έλεγχος αυτός παραλείπεται.


Δ. Σε ποιές ενέργειες οδηγούν το διασώστη τα ευρήματα που προκύπτουν;;

Το επόμενο βήμα είναι η αξιολόγηση από τον διασώστη των ευρημάτωνπου προέκυψαν. Με βάση τα ευρήματα τα 4 πιθανά σενάρια με τις αντίστοιχες ενέργειες είναι:

1.Ο τραυματίας να έχει συνείδηση (αντιδράσεις) και επίσης δική του αναπνοή και σφυγμό: Δεν χρειάζεται ο διασώστης να τον μετακινήσει, ούτε να του βγάλει το κράνος.Ασχολείται με τυχόν άλλα τραύματα (πχ σταμάτημα αιμορραγίας)τον καθησυχάζει και περιμένει το ασθενοφόρο.

2.Ο άρρωστος δεν αντιδρά αλλά έχει δική του αναπνοή και σφυγμό: Ο διασώστης τον τοποθετεί σε θέση πλάγια για να μην πνιγεί από εμετό και ελέγχει την αναπνευστική οδό. Ασχολείται με τυχόν άλλα τραύματα (πχ σταμάτημα αιμορραγίας)και περιμένει το ασθενοφόρο.

3.Ο άρρωστος δεν αντιδρά, δεν έχει δική του αναπνοή αλλά έχει δικό του σφυγμό: Ο διασώστης τον τοποθετεί σε ύπτια θέση (ανάσκελα), ελέχγει τη βατότητα της αναπνευστικής οδού και κάνει τεχνητή αναπνοή στόμα με στόμα μέχρι να έρθει το ΕΚΑΒ. Δεν χρειάζονται θωρακικές συμπιέσεις εφ’ όσον υπάρχει σφυγμός. Κάθε τόσο πρέπει να ελέγχει αν διατηρείται ο σφυγμός και αν επανήλθε η αναπνοή.

4.Ο άρρωστος δεν αντιδρά, και δεν έχει ούτε δική του αναπνοή ούτε σφυγμό: Είναι το χειρότερο σενάριο και ο διασώστης πρέπει να τοποθετήσει τον τραυματισμένο αναβάτη σε ύπτια θέση και αφού ελέγξει τη βατότητα της αεροφόρου οδού να κάνει τεχνητή αναπνοή και θωρακικές συμπιέσεις μέχρι να έρθει το ΕΚΑΒ. Χρειάζεται και άλλα άτομα για βοήθεια. Η συχνότητα είναι περίπου 100 συμπιέσεις ανά λεπτό και διακόπτει κάθε 30 θωρακικές συμπιέσεις για να δώσει 2 αναπνοές.


Ε. Έλεγχος αιμορραγίας - καταγμάτων

Σε κάθε σοβαρό τροχαίο ο αναβάτης εμφανίζει μικρές ή μεγαλύτερες αιμορραγίες που είναι απειλητικές για τη ζωή του. Ο διασώστης ακόμα κι αν δεν βλέπει κάποια εμφανή αιμορραγία θα πρέπει να εξετάζει διαρκώς τον αναβάτη για σημεία επιδεινούμενης εσωτερικής και μη ορατής αιμορραγίας (ταχυκαρδία, εφίδρωση, εμφάνιση σύγχισης, μεγάλη ωχρότητα δέρματος κλπ).
Αν διαπιστωθεί μεγάλη εξωτερική αιμορραγία από κάποιο σημείο του σώματος, ο θα πρέπει να προσπαθήσει να την σταματήσει αλλιώς ο αναβάτης θα πέσει σε ολιγαιμικό σόκ. Ο μοναδικός τρόπος είναι η πίεση ή περίδεση του σημείου που αιμορραγεί με γάζες ή κάποιο ύφασμα (όσο πιο καθαρό γίνεται). Αν το ύφασμα μουσκέψει στο αίμα δεν το πετάει αλλά προσθέτει νέο από πάνω και συνεχίζει να πιέζει. Αν υπάρχει η δυνατότητα το σημείο που αιμορραγεί πρέπει να τοποθετηθεί σε ψηλότερο σημείο από την καρδιά. Παρότι ο τραυματίας θα χρειατεί υγρά στο νοσοκομείο στο χώρο του ατυχήματος δεν του χορηγεί νερό για τον κίνδυνο εμετού. Αν υπάρχει επίσης κάποιο ξένο σώμα (σίδερο, ξύλο κλπ) που έχει τρυπήσει κάποιο σημείο του σώματος δεν το αφαιρεί γιατί υπάρχει ο κίνδυνος μεγαλύτερης αιμορραγίας κατά την αφαίρεσή του. Φροντίζει όμως να μην μετατοπίζεται όσο γίνεται και να παραμένει σταθερό.
Οσον αφορά τα κατάγματα των άκρων (χέρια, πόδια) αν είναι παρεκτοπισμένα και σε παράξενη γωνία με το υπόλοιπο χέρι ή πόδι δεν χρειάζεται να τα επαναφέρει στη σωστή θέση. Αρκεί να ελέγξει τυχόν αιμορραγία στο σημείο εκείνο και να το ακινητοποιήσει όσο γίνεται.

[Carduelis]

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

1. Αναβάτης με κακώσεις σπονδυλικής στήλης – σωστή θέση και τρόπος μετακίνησης


Στα τροχαία με μοτοσυκλέτες όλες οι μελέτες δείχνουν οτι μεταξύ άλλων, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα ~ 11% για κάταγμα της σπονδυλικής στήλης (ΣΣ) του αναβάτη. Ανάλογα με τη θέση της κάκωσης τα ποσοστά είναι: αυχενική μοίρα 27%, θωρακική μοίρα 54% και οσφυική μοίρα 30%



Σαφής τρόπος να διαγνώσει ο διασώστης οτι υπάρχει κάταγμα ΣΣ στο σημείο του τροχαίου δεν υπάρχει, μερικά ενδεικτικά σημεία ίσως είναι ο πόνος στον αυχένα ή σε κάποιο σημείο της ΣΣ και το μούδιασμα ή η απώλεια της αισθητικότητας κάποιου άκρου (πχ χεριού). Επομένως
Εχει βρεθεί οτι η απρόσεκτη μετακίνηση 4πλασιάζει τον κίνδυνο νευρολογικής βλάβης γι αυτό αν υπάρχει λόγος να μετακινηθεί ο τραυματίας θα πρέπει να γίνεται με την ΣΣ ευθειασμένη και πάντα σταθεροποιημένο τον αυχένα.
Επειδή υπάρχει ο κίνδυνος νευρολογικής βλάβης και παράλυσης και μάλιστα όσο πιο ψηλά (προς το κεφάλι) είναι η κάκωση τόσο πιο εκτεταμένη η παράλυση, γι αυτό πάντα ο κάθε τραυματίας αναβάτης αντιμετωπίζεται σαν να έχει κάταγμα ΣΣ.


(Αξονική τομογραφία αυχένα: το βέλος δείχνει το σπασμένο σπόνδυλο που πιέζει το νωτιαίο μυελό-άσπρος κάθετος σχηματισμός- και σχεδόν τον κόβει)

Ισχύει η αρχή “μην μετακινείτε τον τραυματία αναβάτη αν δεν κινδυνεύει στο σημείο του ατυχήματος”. Όταν όμως επιβάλλεται να μεταφερθεί γιατί υπάρχει κίνδυνος στο σημείο εκείνο ή πρέπει να γίνει ανάνηψη ή να αφαιρεθεί το κράνος τότε ο διασώστης πρέπει να γνωρίζει σε ποιά στάση θα πρέπει να τοποθετήσει τον τραυματία και πως θα τον μετακινήσει με ασφάλεια.

a) Η σωστή θέση του τραυματία αναβάτη

Σαν γενικός κανόνας ισχύει οτι ο τραυματισμένος αναβάτης δεν πρέπει να μετακινείται ειδικά αν έχει συνείδηση και καλή αναπνοή. Επίσης δεν τον μετακινούμε αν είναι χωρίς συνείδηση αλλά αναπνέει και υποπτευόμαστε κάκωση αυχένα
Ο κανόνας αυτός παρακάμπτεται όταν:
-Το σημείο που βρίσκεται δεν είναι ασφαλές για τον ίδιο το διασώστη ή τον τραυματία οπότε τον μεταφέρει κάπου αλλού
-Αν βρίσκεται χωρίς συνείδηση και με το πρόσωπο στο έδαφος τον μετακινούμε σε θέση ανάνηψης (ανάσκελα) για να εξακριβώσουμε αν αναπνέει
-Αν αρχίσει να κάνει εμετό ή είναι δίχως συνείδηση και δυσκολεύεται να αναπνεύσει τότε πρέπει να τοποθετηθεί στο πλάι ώστε να μην κινδυνέψει να πνιγεί.
-Αν χάνει την επικοινωνία, πέφτει σε σόκ ή χρειάζεται να γίνει ανάζωογόνηση τότε η υποχρεωτική θέση είναι αυτή της ανάνηψης: ύπτια (ανάσκελα)

Αν χρειάζεται να αλλάξει ο διασώστης τη θέση του τραυματία θα πρέπει να φροντίσει ώστε να διατηρούνται ευθειασμένα το κεφάλι, το σώμα και τα πόδια με τη μεγαλύτερη προσοχή πάντα στον αυχένα. Αν είναι ένας διασώστης ο καλύτερος τρόπος είναι αυτός:
b) Ο τρόπος μεταφοράς του τραυματία

Ο σωστότερος τρόπος είναι η τεχνική logroll η οποία όμως χρειάζεται τουλάχιστον 3 άτομα, με τον ένα να κρατάει σταθεροποιημένο τον αυχένα και οι άλλοι δύο το υπόλοιπο σώμα.

[Carduelis]

2. Χειρισμός ελέγχου βατότητας του αεραγωγού

Αν ο αναβάτης είναι χωρίς συνείδηση και δίχως αναπνοή ή αναπνέει με δυσκολία και ακούγεται σαν να «σφυρίζει» όταν αναπνέει, πιθανόν να είναι αποφραγμένος ο αεραγωγός από αίματα, εμετό, σπασμένα δόντια κλπ
Η ζωή εξαρτάται απόλυτα από την αναπνοή (σχεδόν 3-4 λεπτά χωρίς οξυγόνωση είναι αρκετά για να προκληθεί μόνιμη βλάβη στα εγκεφαλικά κύτταρα) οπότε ο διασώστης θα πρέπει να προσπαθήσει να αφαιρέσει ό,τι αποφράσει ακολουθώντας τον παρακάτω χειρισμό:
Α. Ανοίγει το στόμα
Β. Σηκώνει και φέρνει προς τα εμπρός το σαγόνι φροντίζοντας να κρατάει τη γλώσσα με τον αντίχειρα
Γ. Βλέπει μέσα στο στόμα αν υπάρχει κάτι που εμφανώς εμποδίζει την αναπνοή
Δ, Ε,Ζ. Με μια κίνηση του δείκτη σαρώνει το στόμα όσο πιο βαθιά μπορεί και αφαιρεί τα εμπόδια

Προσοχή:
- Δεν σηκώνει το κεφάλι προς τα πίσω για τον κίνδυνο επιπλοκών από ενδεχόμενο κάταγμα αυχένα. Μερικές φορές και μόνο το ανασήκωμα της κάτω γνάθου έίναι αρκετό για να αποκαταστήσει τη βατότητα
- Οι παραπάνω χειρισμοί δεν επιχειρούνται αν ο αναβάτης έχει συνείδηση γιατί μπορεί να προκαλέσουν εμετό και επιδείνωση της αναπνοής ή να δαγκώσει τον διασώστη!

[Carduelis]

3. Διαδικασία αφαίρεσης κράνους σε τραυματία αναβάτη


Η λογική πίσω από την οδηγία της μη αφαίρεσης του κράνους είναι να μην προκληθούν επιπλέον τραυματισμοί στον αυχένα του αναβάτη που ενδεχομένως έχει κάποιο κάταγμα ΣΣ. Κάποιοι υποστηρίζουν οτι σε αναβάτη με επικοινωνία και πόνο στον αυχένα το κράνος βοηθά στην σταθεροποίηση της ΣΣ και άρα να μην αφαιρείται.
Ακόμα και στην περίπτωση αυτή όμως, αν στριφογυρνά το κεφάλι του και δεν μένει ακίνητος πάλι διατρέχει τον κίνδυνο αναπηρίας ακόμα και με κράνος. Προσπαθεί επομένως ο διασώστης να ηρεμήσει τον τραυματία και να ακινητοποιήσει τον αυχένα του.



Παρά τους κινδύνους όμως από ένα πιθανό κάταγμα, πάντα έχει προτεραιότητα η επιβίωση του αναβάτη και αυτό σημαίνει την εξασφάλιση:

• ελεύθερων αεραγωγών και αναπνοής από αίματα, σπασμένα δόντια και εμετούς
• κυκλοφορίας αίματος (καρδιακής λειτουργίας)

Επομένως σε έναν τραυματία που πρέπει να εφαρμοσθεί τεχνητή αναπνοή ή να αναρροφήσει κανείς ότι φράσει το στόμα και την τραχεία του για να πάρει αέρα ή χρειάζεται να γίνει καρδιοαναπνευστική αναζωογόννηση γιατί είναι σε κώμα και δεν αναπνέει, πρέπει να αφαιρείται το κράνος!

Οι οδηγίες της Αμερικανικής Εταιρείας Χειρουργών (1997) περιγράφουν διεξοδικά την ασφαλή αφαίρεση του κράνους η οποία γίνεται με καλή συνεργασία 2 ατόμων:


Ο ένας διασώστης πηγαίνει πίσω από τον αναβάτη και σταθεροποιεί το κεφάλι κρατώντας το ευθειασμένο από την κάτω γνάθο, ώστε αν το λουρί είναι χαλαρό ή λυτό να μην του γλυστρίσει.


Ο δεύτερος διασώστης πρώτα ανοίγει τη ζελατίνα και βγάζει τα γυαλιά αν φορά του αναβάτη. Κατόπιν λύνει ή κόβει το λουρί του κράνους (αν προσπαθήσει κανείς να βγάλει δεμένο κράνος κάνει μεγαλύτερο κακό!)



Στη συνέχεια ο δεύτερος διασώστης αναλαμβάνει τη σταθεροποίηση του κεφαλιού από τον πρώτο βάζοντας το αριστερό χέρι πίσω, στην ινιακή περιοχή του κρανίου του αναβάτη, ενώ με το δεξί σταθεροποιεί το σαγόνι. Έτσι τώρα είναι εκείνος υπεύθυνος για τη σωστή ακινητοποίηση του κεφαλιού.


Ο πρώτος διασώστης που βρίσκεται πίσω από το κεφάλι του αναβάτη αρχίζει να αφαιρεί προσεκτικά το κράνος πιάνοντάς το από τα δύο πλάγια στα σημεία που είναι οι ιμάντες του και μάλιστα ανοίγοντάς το προς τα έξω ώστε να απελευθερώσει τα αυτιά. Προσοχή στα κράνη που είναι ανοιγόμενα! Εκείνα “πιάνουν” πιο χαμηλά στο σαγόνι και για να αφαιρεθούν πρέπει πρώτα να ανασηκώσουμε το κάτω μέρος τους, αλλιώς κάνουμε ζημιά!


Όσο ο πρώτος διασώστης αφαιρεί το κράνος ο δεύτερος στηρίζει καλύτερα το κεφάλι ώστε να μην μετακινηθεί αριστερά-δεξιά ούτε να πέσει προς τα πίσω. Το κεφάλι δεν πρέπει να ακουμπά στο έδαφος γιατί τότε είναι σε υπερέκταση!


Αφού αφαιρέσει το κράνος ο πρώτος διασώστης βάζει τα δυό του χέρια ώστε οι παλάμες να καλύπτουν τα αυτιά και με τα δάχτυλα να στηρίζει το σαγόνι του αναβάτη και τον αυχένα του.



Ο πρώτος διασώστης έχει πλέον αναλάβει εξ΄ολοκλήρου τη σταθεροποίηση του κεφαλιού με τα δυό του χέρια αλλά και με το να φέρει τα γόνατά του κάτω από το κεφάλι του αναβάτη σαν υποστήριγμα. Ο δεύτερος διασώστης αναλαμβάνει την τοποθέτηση του αυχενικού κολλάρου (αν υπάρχει) ή ενός ρούχου κάτω από τον αυχένα του αναβάτη ώστε να κρατά το κεφάλι σταθεροποιημένο.

Κι ένα video με τον σωστό τρόπο αφαίρεσης του κράνους από τον Ορθοπεδικό – τραυματολόγο κ Βασίλη Πετρουλάκη από το πολύ διαφωτιστικό νήμα του πάνω στο ίδιο θέμα :
http://www.gsforum.gr/f16/%CE%A0%CE%A9%CE%A3-%CE%92%CE%93%CE%91%CE%96%CE%9F%CE%A5%CE%9C%CE%95-%CE%A4%CE%9F-%CE%9A%CE%A1%CE%91%CE%9D%CE%9F%CE%A3-%CE%91%CE%A0%CE%9F-%CE%95%CE%9D%CE%91-%CE%A4%CE%A1%CE%91%CE%A5%CE%9C%CE%91%CE%A4%CE%99%CE%91-37041/index4.html

[Carduelis]

Προληπτικά μέτρα ασφάλειας σε μια μοτο-εκδρομή.

• Φροντίζουμε να υπάρχει πάντα κινητό τηλέφωνο φορτισμένο και σε λειτουργία.
• Φροντίζουμε να γνωρίζουμε εκ των προτέρων σε ταξίδια εξωτερικού το τηλεφωνικό νούμερο τόσο των επειγόντων περιστατικών, όσο και της αστυνομίας και της πυροσβεστικής.
• Βοηθά να διαθέτουμε GPS για την ακριβέστερη καθοδήγηση σε ενδεχόμενο ατύχημα εκτός δρόμου.
• Γιά όσους αρέσκονται να ταξιδεύουν μόνοι τους καλό είναι να γνωρίζει κάποιος δικός τους άνθρωπος το πλάνο της διαδρομής τους και να υπάρχει προσυμφωνημένη επικοινωνία, ώστε κάποιος να τους αναζητήσει αν εμπλακούν σε ατύχημα.
• Η ύπαρξη φαρμακείου κατάλληλα εξοπλισμένου με όλα τα απαραίτητα, κυρίως με γάντια μιας χρήσης (μη αποστειρωμένα), με γάζες διαφόρων μεγεθών και επιδέσμους.
• Στις ομαδικές εκδρομές πρέπει να υπάρχει μια μοτο με το απαραίτητο φαρμακείο και όλοι να γνωρίζουν σε ποιόν θα απευθυνθούν σε περίπτωση ατυχήματος

Βιβλιογραφία

• http://circ.ahajournals.org/content/122/18_suppl_3/S934.full.pdf+html
• http://www.mayoclinic.com/health/FirstAidIndex/FirstAidIndex
• http://www.youmustbetrippin.com/First%20Aid%20at%20a%20Motorcycle%20Crash%20Site.pdf
• http://cmcottawa.com/Files/First%20Aid%20at%20a%20Motorcycle%20Crash%20Site%20for%20CMC%20Members%202010.pdf
• http://www.gloucestershire.police.uk/Crime%20Reduction/Bikesafe/Emergency%20Aid%20for%20Bikers/Downloads/item5540.pdf
• http://www.fas.org/irp/doddir/milmed/first.pdf

ΥΓ: Να ξαναεπαναλάβω οτι είναι αδύνατον ένα μικρό κείμενο να συμπεριλάβει κάθε είδους πιθανότητα, κάθε κάκωση και εξειδικευμένο χειρισμό ενός τροχαίου ατυχήματος. Ακόμα και να ήταν όμως εφικτό η εμπειρία που αποκτάται με την εκπαίδευση και την εξάσκηση είναι αναντικατάστατη.

Καλούς δρόμους και υγεία σε όλους τους αναβάτες!