Η θρησκεία στην Ελλάδα

[aeriko]

Μινωική Θρησκεία. Ο κρητικός πολιτισμός της δεύτερης χιλιετίας π.Χ. πήρε τ’ όνομά του από τον μυθικό βασιλιά Μίνωα, που κατασκεύασε τον περίφημο λαβύρινθο. Αν αυτός ο λαβύρινθος δεν ταυτίζεται με το μεγάλο ανάκτορο της Κνωσσού, που διακοσμείται από διπλούς πελέκεις, είναι πιθανότατα η παραμορφωμένη εικόνα των πανάρχαιων άντρων που εξελίχθηκαν σε άδυτα κατά την νεολιθική εποχή. Ο κρητικός πολιτισμός χαρακτηρίζεται από τα τεράστια συγκροτήματα των ανακτόρων, την φυσιολατρική τέχνη και τις δύο μορφές γραφής, από τις οποίες η μία είναι ιερογλυφική που προέρχεται από τη λουβιένια ινδοευρωπαική γλώσσα της δυτικής Ανατολίας, και η άλλη προέρχεται από την Φοινίκη, όπως και η γλωσσική κωδικοποίησή της, η Γραμμμική Α, που φαίνεται να έχει σημητική καταγωγή. Παρακμάζοντας μετά την έκρηξη του ηφαιστείου του νησιού της Θήρας, ο μινωικός πολιτισμός εν μέρει θα διατηρηθεί και εν μέρει θ’ αντικατασταθεί από την εξάπλωση του ρωμαλέου μυκηναικού πολιτισμού (περ. 15ος αιώνας π.Χ)
Τα θέματα της μινωικής θρησκείας εκφράζονται στην εικονογραφία της: στις χρωματιστές τοιχογραφίες των ανακτόρων, στην διακόσμηση των μετάλλων, στα αγγεία και στα αγαλματίδια. Ολες αυτές οι αναπαραστάσεις μας δείχνουν σαν κύρια θέματα του νησιού μια Μεγάλη Θεά της φύσης, που φανερονόταν στους ιερείς και τους πιστούς της μερικές φορές συντροφιά μ’ έναν αδύναμο αρσενικό συνοδό, έναν έφηβο θεό, που ανήκει πιθανότατα στην κατηγορία των θεοτήτων που πεθαίνουν και επιστρέφουν στη ζωή. Η θεά φορά μιά φούστα σε σχήμα καμπάνας και έχει τα στήθη γυμνά και τους βραχίωνες σηκωμένους. Σαν σύμβολα έχει τα φίδια και τους πάνθηρες. Διαφεντεύει τα ζώα, αλλά και τα βουνά και τις θάλασσες, την γεωργία και τον πόλεμο, και βασιλεύει σε ζωντανούς και νεκρούς. Τα κυριότερα σύμβολα της μινωικής ιερουργίας είναι ο διπλός πέλεκυς και τα επεξεργασμένα κέρατα του ταύρου, που και τα δύο προέρχονται από την Ανατολία. Το περιστέρι και ο ταύρος αντιπροσωπεύουν αμοιβαία την θεά και τον θεό.
Η μινωική λατρεία περιλάμβανε θυσίες και προσφορές, μέσα σε σπηλιές (Καμάρες, Ψυχρό κλπ) και σε κορυφές των βουνών (π.χ. ο Τάφος του Διός, χαρακτηριστικός του θέματος του θνήσκοντος θεού στην Κρήτη), μέσα σε αγροτικά άδυτα που χτίζονταν γύρω από ιερά δένδρα ή μέσα σε ειδικά δωμάτια των ανακτόρων. Οι αρχαιολογικές ανασκαφές του Αρθουρ Εβανς και άλλων έφεραν στο φώς ίχνη θυσιών ταύρων και άλλων μικρότερων ζώων, καμένες προσφορές και σπονδές. Πρόσφεραν στην θεά αφιερωματικά αγαλματίδια, όπλα και βωμούς σε μικρογραφίες. Οι ιεροτελεστίες της φωτιάς στις κορυφές των βουνών, οι λιτανείες και οι ακροβασίες πάνω από τα κέρατα του ταύρου αποτελούσαν αναπόσπαστο τμήμα της κρητικής θρησκευτικής ζωής.
(Συνεχίζεται)

Βιβλ. Eliade/Couliano Λεξικό των θρησκειών. Εκδόσεις Χατζηνικολή.

[Agen]

Νομίζω οτι στην Ελλάδα έχουν περάσει πολλές θρησκείες.Ακόμη και οι σάτυροι ήταν μικροί θεοί.

[degio]

Μα η θρησκεία είναι το αγαθό που έχει ποθηθεί περισσότερο και από την πολιτική.Για αυτό κάθε τόσο έψαχναν για να βρουν και κάτι διαφορετικό που θα μάζευε κόσμο γύρω τους.

[MARK]

Για να δούμε την συνέχεια....

[aeriko]

Η μυκηναική θρησκεία ανήκει σ’ ένα λαό που μιλά τα ελληνικά και επιβάλλει θριαμβευτικά την ινδοευρωπαικής καταγωγής, αρσενική επουράνια θεότητα πάνω στην αρχαία θεά της Κρήτης, την ποτνία θηρών (κυρία των ζώων). Αυτός ο ανθηρός ναυτικός πολιτισμός που κυριεύει την Τροία, την πλούσια πόλη της Ανατολίας, βυθίζεται στις πριγκιπικές συγκρούσεις μέχρι να κατακτηθεί από τους “λαούς της θάλασσας” (12ος-11ος αιώνας π.Χ.) γεγονός που σημειώνει και την ολοκληρωτική παρακμή του.
Οι επιγραφές στη λεγόμενη Γραμμική γραφή Β’ αποκαλύπτουν την ύπαρξη τοπικών πανθέων, με θεότητες όπως ο Ποσειδών, ο Ζεύς, η Ηρα, η Αρτεμις, ο Διόνυσος, οι Ερινύες κλπ, μετέπειτα γνωστές και στη Ελλάδα. Οι προσφορές που γίνονταν σ’ αυτούς τους θεούς ήταν ανάλογες μ’ εκείνες της αρχαίας Ελλάδας, αν και είναι αρκετά πιθανόν ότι υπήρχαν και ανθρώπινες θυσίες τόσο στη μυκηναική, όσο και στη μινωική εποχή.

[aeriko]

Η αρχαική και κλασσική ελληνική θρησκεία φανερώνει μέσα από τους μύθους και τις τελετές έναν εξαιρετικό πλούτο. Ο μύθος είναι η βάση της τελετής, ενώ ταυτόχρονα τόσο ο μύθος όσο και η τελετή υπάρχουν τοπικά και γενικά, αφού οι τοπικές παραλλαγές βρίσκουν και σε άλλα μέρη αντιστοιχίες. Το ίδιο συμβαίνει και με τους θεούς: τα σύμβολά τους, οι μύθοι τους και τα ονόματά τους ποικίλουν ανάλογα με την περιοχή και τον πολιτιστικό περίγυρο. Ο Απόλλων στο Μαντείο των Δελφών είναι ο Πύθιος, στην γενέτειρά του είναι ο Δήλιος, και στην Ιλιάδα είναι ο εκήβολος Φοίβος. Τα ομηρικά ποιήματα είναι πανελλήνια ως πρός την συγκεκριμένη προσπάθεια, για να μην αναφερθούμε και στα κοινά σύμβολα των θεών. Η ελληνική θρησκεία παρουσιάζει μια εξαιρετική πολυπλοκότητα και καλύπτει πολλές διαστάσεις. Οι έρευνες στα πεδία της ψυχολογίας, της κοινωνιολογίας, της ιστορίας, της τέχνης και της γλωσσολογίας τις αποκαλύπτουν την μία μετά την άλλη, άλλοτε βρίσκοντας την διευκρίνισή τους απ’ την σύγχρονη ερμηνεία, και άλλοτε παραμένοντας αδιαπέραστες, σκοτεινές και προβληματικές.

[aeriko]

Η πολιτική θρησκεία, που περιλαμβάνει ένα ιερό ημερολόγιο και ένα ιερατείο στις διάφορες ζώνες της πόλης, αναπτύσσεται από τον 11ο έως τον 8ο αιώνα π.Χ. Χαρακτηρίζεται από την θυσία και τα κοινά δείπνα με το κρέας του σφαγιασθέντος ζώου. Ο πυθαγόρειος και ορφικός αντινομισμός, που φανερώνεται τον 6ο αιώνα, με την χορτοφαγία και τις άλλες απαγορεύσεις του, υποβάλλει την θυσία σε μία ανελέητη κριτική. Τα Ελευσίνια Μυστήρια αποτελούν έναν απόκρυφο θεσμό, που εξασφαλίζει ένα είδος αθανασίας σε όλους τους πολίτες της αθηναικής πόλεως. Στην ελληνιστική εποχή άλλες πιο κλειστές κοινότητες μυστηρίων θα σηματοδοτήσουν μια εποχή που θα υπερτονίσει την εξατομίκευση και την εσωτερικοποίηση της τελετουργίας.

Αυτή η εξατομικευτική τάση είχε κιόλας παρουσιαστεί με την μορφή μιας παράξενης προσωπικότητας, προφήτη και θεραπευτή, που σκιαγραφείται από τον σύνθετο όρο ιατρομάντις (από το ιατρός και μάντις).
Ανάμεσα στους Ελληνες ιατρομάντεις, που δεν ανήκουν απλά στην περιοχή του μύθου, οι πιο σπουδαίοι είναι ο Επιμενίδης από τη Κρήτη, ο Ερμότιμος από τις Κλαζομενές, ο Αρισταίος από τα Προικονήσια, ο Εμπεδοκλής από τον Ακράγαντα και ο Πυθαγόρας από την Σάμο. Τους θεωρούσαν ικανούς για διάφορα κατορθώματα, που περιλάμβαναν την αυστηρή δίαιτα, την πρόγνωση, την θαυματουργία, την πανταχού παρουσία, την ανάμνηση προηγουμένων βίων, το εκστατικό ταξίδι και την μεταφορά μέσα στο χώρο. Μια ολόκληρη πλατωνική και πυθαγορική παράδοση θα συνεχίσει να εξυμνεί τα ανδραγαθήματα αυτών των ημιθέων προσωπικοτήτων και να τους μιμείται με τις θεουργικές μεθόδους που θα κωδικοποιηθούν κατά την ρωμαική εποχή.

[basilis76]

ΠΟΛΥ ΩΡΑΙΟ ΘΕΜΑ

[evan400f]

Πολύ καλό.

[aeriko]

Αυτή η τάση, που λοξοδρομούσε από την λαική θρησκεία, εκδηλώνεται παράλληλα και στη φιλοσοφία, που θεωρείται ικανή να εξαλείψει την απόσταση μεταξύ του θεικού και του ανθρώπινου και να συνδράμει την αλυσσοδεμένη στον Αδη ψυχή. Ο Φ.Μ. Κόρνφορντ διαβλέπει στους ιερομάντεις την απαρχή της φιλοσοφίας. Ο Β. Μπούρκετ πιστεύει ότι η φιλοσοφία απέκτησε κύρος μόνο με την εμφάνιση του βιβλίου, αυτού του μέσου επικοινωνίας ενός σκεπτομένου ατόμου με ένα άλλο. Τον ποικιλόχρωμο ανθρωπομορφισμό των θεών διαδέχεται ο σκεπτικισμός των προσωκρατικών, που ξανοίγεται στο πέλαγος του ορθολογισμού, ο οποίος είναι τυπικότερο κληροδότημα της Ελλάδος. Η ανακάλυψη της βαθιάς θρησκευτικότητας του Πλάτωνα αποτέλεσε ένα σοκ για όσους είχαν αφεθεί να πιαστούν στις πολυάριθμες παγίδες της διαλεκτικής του. Ο ελληνικός ορθολογισμός δεν εξαιρεί από την διερεύνιση τους θεούς ή την θεότητα, αλλά αντίθετα προυποθέτει μια νέα ανάγνωση και συστηματοποίηση των σχέσεών μας μαζί τους. Οταν πρέπει ν’ αναγγείλει μιαν αλήθεια, που εξ ορισμού βρίσκεται έξω από την διαλεκτική μέθοδο, ο Πλάτων ανατρέχει στον μύθο. Μία από τις κινητήριες αρχές της σκέψης του είναι η κάθετη ιεραρχία του όντος: είμαστε όντα κατώτερα, που ζούμε στις πτυχώσεις της γής, η επιφάνεια της γής είναι ο παράδεισος, με όντα που μετακινούνται στον αέρα με τον ίδιο τρόπο που μετακινούμαστε μέσα στη θάλασσα.
Αποτελώντας ο ένας συνέχεια του άλλου, οι πλατωνικοί μύθοι μας περιγράφουν πως η ατομική ψυχή έπεσε στην φυλακή του σώματος, πως μπορεί να το αποχωριστεί εξασκώντας το “φιλοσοφικό βίο”, που συνίσταται σε ένα συστηματικό αποχωρισμό από τις σωματικές ηδονές, και πως η μεταθανάτια ανταμοιβή της ψυχής έχει άμεση σχέση με το είδος του βίου που διάγουμε πάνω στη γή.
Κατά τον Πλάτωνα η ψυχή του τέλειου φιλοσόφου θα έχει την τύχη να οδηγηθεί στις ανώτερες περιοχές του κόσμου για να θεωρήσει τις αθάνατες Ιδέες για κάποιες χιλιάδες χρόνια, μετά από αυτό το διάστημα θα εκτεθεί εκ νέου στην αποκτηνωτική επαφή με το σώμα. Αν καταφέρει να νικήσει το σώμα κατά την διάρκεια πολλών διαδοχικών κύκλων, θα παραμείνει σε διαρκή επαφή με τις άφθαρτες Ιδέες. Αν όμως δεν αντισταθεί στην πίεση του σώματος, θα ξαναγιεννιέται όλο και σε χειρότερες συνθήκες: στο κατώτατο όριο των αρσενικών ενσαρκώσεων στην ανθρώπινη ιεραρχία βρίσκεται ο τύραννος και κατόπιν η ενσάρκωση σε γυναίκα ( ο Πλάτων, έστω και αν πιστεύει στην πολιτική ισότητα ανδρών και γυναικών, πιστεύει ταυτόχρονα στην οντολογική κατωτερότητα της γυναίκας).
Κατά την πλατωνική παράδοση, η φιλοσοφία είναι μία θρησκεία και η θρησκεία μία φιλοσοφία. Κατά κάποιο τρόπο, ο χριστιανισμός διατηρεί τους όρους του πλατωνικού δυισμού ψυχή-σώμα και αποτελεί μία απλουστευμένη πλατωνική εσχατολογία, στο κέντρο βρίσκεται ο πλατωνικός Λόγος, σύνοψη του κόσμου των Ιδεών, που ενανθρωπίστηκε για να άρει τις αμαρτίες της ανθρωπότητας. Οι πρόσφατες προσπάθειες ν’αποχωριστεί ο χριστιανισμός από το πλατωνικό δυιστικό του πλαίσιο κατέληξαν σε αποτυχία. Ο φιλοσοφικός πουριτανισμός του Πλωτίνου θα δώσει την θέση του στα νεοπλατωνικά ρεύματα που θα εξυμνήσουν την θεουργία και τη μαγεία και θα συνεχίσουν να υπάρχουν στο χριστιανικό περιβάλλον, τόσο στο Βυζάντιο με τον Μιχαήλ Ψελλό, όσο και στην Φλωρεντία με την πλατωνική ακαδημί του Μαρσίλιου Φισίνου.