Μέχρι ν' αγγίξουμε ουρανό...

[Vagelis Gar]

https://www.youtube.com/watch?featur...&v=SWI1-KKgGz0

(Το συγκεκριμένο τραγούδι είναι Ηπειρώτικο Μοιρολόϊ από τον Πετρολούκα Χαλκιά.

Είναι τόσο δυνατά τα συναισθήματα που μου προκαλεί όταν το ακούω, που θα μου επιτρέψετε να το χρησιμοποιήσω και σε αυτό το οδοιπορικό παρόλο που οι δρόμοι που πατήσαμε ήταν στα βουνά των Αγράφων.)

Το πρώτο τσιγάρο της βραδιάς άναψε και το βλέμμα μου καρφωμένο στην οθόνη του υπολογιστή. Λευκό φόντο και ένας μαύρος κέρσορας να με προσκαλεί να ξεκινήσω να βάζω σε μια σειρά τις σκέψεις, τις εικόνες και τα συναισθήματα μου. Δεν είναι εύκολο και το γνωρίζω πολύ καλά...

Η αρχή στην συγγραφή των οδοιπορικών μου πάντα είναι το πιο δύσκολο κομμάτι.

Πως μπορώ να δώσω στον άνθρωπο, που έχει απέναντί του το κείμενο, να καταλάβει σε κάποιες αράδες όλα αυτά που για κάποιες ώρες έχω νιώσει? Πως μπορώ μέσα από ψυχρές λέξεις να μεταφέρω τον καταιγισμό των συναισθημάτων που η ψυχή μου έχει νιώσει, μέσα σε λίγες μόνο ώρες μιας μικρής βόλτας?

Δεν ξέρω τελικά τι καταφέρνω...η αλήθεια είναι πως προσπαθώ μέσα από συναισθήματα να παρουσιάσω εικόνες, χρώματα και ήχους μιας άλλης Ελλάδας. Μιας Ελλάδας ξεχασμένης από τους πολλούς... εγκαταλελειμμένης, μιας Ελλάδας όμως που στους περισσότερους από εμάς ξυπνά αναμνήσεις τόσο δυνατές όσο και οι αναμνήσεις των παιδικών μας χρόνων...

Οι πρώτες γουλιές του κρασιού έχουν κυλήσει στον λαιμό μου και έχουν αρχίσει να γλυκαίνουν τις αισθήσεις. Στα ακουστικά μου το "Ηπειρώτικο Μοιρολόϊ", στην οθόνη οι φωτογραφίες του οδοιπορικού...

Η ψυχή μου ακόμη τριγυρνά στα σκληροτράχηλα βουνά, στους κακοτράχαλους δρόμους, στα έρημα χωριά,στους αγνούς ανθρώπους...εκεί ψηλά...στα βουνά των Αγράφων.
Το μυαλό και η καρδιά ακολουθούν πρόθυμα αλλά η λογική έχει αντίθετη άποψη... "προσγειώσου, η βόλτα τελείωσε, υπάρχουν υποχρεώσεις, λογαριασμοί, εφορίες, τράπεζες, δουλειές..."

Για μια φορά ακόμα όμως θα παραμερίσω τις κραυγές της λογικής και σβήνοντας την μίζα της μηχανής του μυαλού μου, θα αφήσω τον εαυτό μου να ξανα-ταξιδέψει ήρεμα στα μονοπάτια των αναμνήσεων...

Το οδοιπορικό πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 15 Σεπτεμβρίου.

Η παρέα αποτελούνταν από τους Σωτήρη (Varadero - Bridgestone), Θάνο (Gs 1150 - Karoo), Φίλιππο (GS 1200 - Anekee 3), και από εμένα (Africa - Anekee 2).

Συνολικά διανύσαμε 215χλμ τα 115 από αυτά σε χωμάτινους δρόμους των Αγράφων (Τύμπανος, Πετροχώρι,Πετρίλο, Νιάλα).

Η εκκίνηση έγινε στις 08:00 το πρωϊ της Κυριακής και η επιστροφή στις 21:00 της ίδιας ημέρας.

Στα Τρίκαλα συναντήθηκα με τον Σωτήρη και το Θάνο (ήρθε από Λάρισα), ενώ κάπου στον Τύμπανο θα συναντούσαμε τον Φίλιππο που ερχόταν από την Άρτα.

Το πρώτο κομμάτι της διαδρομής καθώς και η πρώτη στάση για να εφοδιαστούμε τον πρωινό μας καφέ έγινε στην κομώπολη του Μουζακίου.

"Αφού φοράω Karoo"

μια ατάκα του Θάνου που ακούσαμε πάνω από 200 φορές στο οδοιπορικό μας

Άντε, καλοφόρετα με πολλά-πολλά χωμάτινα χιλιόμετρα

Καλή παρέα, διάθεση, καφές, τσιγάρα...α και Karoo και τα πρώτα ανηφορικά κομμάτια εμφανίστηκαν μπροστά μας.
Σηκώνοντας το βλέμμα λίγο πάνω από τον δρόμο μπορούσα να δω όλη την μεγαλοπρέπεια των κορυφογραμμών των Αγράφων. Βουνά εντυπωσιακά των οποίων η ατμόσφαιρα έχει χαρακτηριστεί ως μια από τις πιο καθαρές του πλανήτη!!!
Στα 2.184 μέτρα η ψηλότερη κορυφή (Καράβα) με πολλές άλλες (Ντελιδίμι, Βουτσικάκι, Φτέρη κ.α) να ακολουθούν κατά πόδας πάνω από τα 2000 μέτρα.
Εναλλαγή τοπίου όπου ανεβαίνοντας υπάρχει μεγάλη ποικιλία χλωρίδας με κυρίαρχο το έλατο ενώ από κάποιο υψόμετρο και πάνω αρχίζει το τοπίο να γίνεται άγριο με την πέτρα και την χαμηλή βλάστηση να δεσπόζει στα περισσότερα σημεία.

Επιβεβλημμένη η στάση στα πρώτα "πέταλα" του δρόμου λίγο πριν το πέρασμα του Τύμπανου (1700μ), για "λίγες" φωτογραφίες.


Επί το έργω

(φωτογραφία Σωτήρη)



Το συγκεκριμένο κομμάτι της διαδρομής εκτός από την ομορφιά που προσφέρει στον ταξιδιώτη, έχει και κάποια χαρακτηριστικά τα οποία, για τους ντόπιους, είναι κάτι σαν κατάρα. Ο Τύμπανος είναι άρικτα συνδεδεμένος με ένα τραγικό περιστατικό το οποίο έλαβε χώρα στις 21 Ιανουαρίου 1967 όταν στις χιονισμένες του πλαγιές βρήκαν τραγικό θάνατο 4 ανθρώποι στην προσπάθειά τους να περάσουν το βουνό την νύχτα. Μια σβάρνα (χιονοστιβάδα) έκοψε το νήμα της ζωής τους και βύθισε στο πένθος το χωριό της Αργιθέας (περισσότερες πληροφορίες για το τραγικό περιστατικό μπορείτε να βρείτε εδώ).
Ο χειμώνας στην συγκεκριμένη περιοχή έρχεται πολύ νωρίς το Φθινόπωρο και φεύγει αργά την Άνοιξη. Τα προβλήματα ειδικά στην μετακίνηση είναι πολύ μεγάλα αν και οι τοπικοί παράγοντες γνωρίζοντας τι πρόκειται να αντιμετωπίσουν κάθε χρόνο παίρνουν τα αναγκαία μέτρα ώστε τουλάχιστον να διατηρούν τους βασικούς οδικούς άξονες ανοιχτούς. Η ζωή και η καθημερινότητα των ανθρώπων, στα ορεινά χωριά των Αγράφων αλλά και ολόκληρης της Ελλάδας, κάθε άλλο παρά εύκολη είναι και τουλάχιστον από την πλευρά μου έχουν τον σεβασμό μου...
Το πέρασμα του Τύμπανου το έχω διασχίσει αρκετές φορές και αξίζει να δείτε εδώ και εδώ τι σημαίνει χειμώνας σε αυτή την περιοχή της οροσειράς των Αγράφων.

[Vagelis Gar]

Περιμένοντας τον Φίλιππο από την Άρτα και φωτογραφίζοντας...

(φωτογραφία Σωτήρη)


Φίλιππος (φωτογραφία Θάνου)


(σημείο φωτογραφίσης)
Ο χρόνος κάθε άλλο παρά μας πίεζε μιας και ξέραμε ότι τα χιλιόμετρα που είχαμε να διανύσουμε ήταν λίγα και ότι το αργότερο στις 17:00 θα είχαμε γυρίσει στις βάσεις μας. :P
Με την άφιξη του Φίλιππου είχε έρθει η ώρα οι τέσσερίς μας πλέον να συνεχίσουμε να ανεβαίνουμε προς την κορυφή του περάσματος. Κάπου εκεί θα αφήναμε το ασφάλτινο κομμάτι για να "χαθούμε" στα λιγότερα γνωστά μονοπάτια των Αγράφων.

Χάρτης διαδρομής
(στο σημείο C μπήκαμε στον χωματόδρομο στα αριστερά του δρόμου)

Λίγα χιλιόμετρα οδήγησης σε εύκολο χωματόδρομο και στάση για τον πρωϊνό μας καφέ.

Το θέαμα γύρω μας μαγευτικό... Οι προκλητικές καμπύλες των βουνών, η δροσερή πρωϊνή αύρα,οι όμορφοι ήχοι δημιουργούσαν μια απίστευτη αίσθηση ηρεμίας και πληρότητας...

(σημείο φωτογραφίσης)


(φωτογραφία Θάνου)



"Όταν κοιτάς από ψηλά, μοιάζει ο κόσμος ζωγραφιά..."

[Vagelis Gar]

Το σώμα σε ταξίδεψε με ασφάλεια...
έφτασες στο σημείο...
περιμένεις λίγες στιγμές...
και ξαφνικά εκεί που αρχίζεις να παίρνεις τις απαραίτητες ανάσες,
από μέσα σου ξεχύνονται όλα αυτά που αγαπάς όλα αυτά που φοβάσαι...
άγγελοι και δαίμονες...
σκέψεις και αισθήσεις...
ψυχή και μυαλό
φεύγουν όλα από μέσα σου αφήνοντας απλά τα μάτια να καταγράφουν τον τρελό χορό που στήνεται τριγύρω.
Χωρίς ρυθμό, χωρίς τέμπο, νότες διάσπαρτες στον χόρο...
Ανάταση ψυχής? Αγαλίαση? Τρέλα?
Ίσως όλα, ίσως τίποτα...

(σημείο φωτογραφίσης)

Θάνος


Σωτήρης


Φίλιππος


Βαγγέλης

[Vagelis Gar]

"Αρχη ήμισυ του παντός"...και η αρχή είχε γίνει με εντυπωσιακό τρόπο.
Τα επόμενα χιλιόμετρα είχαν κάτι μαγικό.
Η επιλογή του Θάνου να οδηγήσουμε σε αυτή την διαδρομή ήταν ό,τι καλύτερο.
Ο δρόμος όσο προχωρούσαμε γινόταν και πιο δύσκολος. Οδηγούσαμε κατά μήκος του βουνού λίγα μέτρα κάτω από την κορυφή του.
Μπλε, καφέ, πράσινο, κίτρινο, κόκκινο όλα τα χρώματα μπροστά, πάνω, δεξιά, αριστερά...τα μάτια παλεύουν να καταγράψουν, το μυαλό πιέζει να αποθηκεύσει...
Κάμερες, φωτογραφικές όλα σε λειτουργία....





(σημείο φωτογραφίσης)

[Vagelis Gar]

Ο δρόμος μας οδήγησε στο Πετροχώρι.
Ορεινός οικισμός των Αγράφων, με ελάχιστους κατοίκους που ασχολούνται αποκλειστικά με την κτηνοτροφία. Λίγο πριν το χωριό και σκαρφαλωμμένος στις πλαγιές του βουνού ένας μικρός πέτρινος οικισμός. Στην αρχή πίστεψα πως πρόκειται για τα απομεινάρια του παλιού χωριού αλλά στην πορεία ανακάλυψα πως πρόκειται για τις κατοικίες των βοσκών της περιοχής. Λίγα σπίτια (περίπου 7-8) το ένα κοντά στο άλλο. Χωρίς ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά γνωρίσματα χτισμένα από πέτρες, χωρίς να υπάρχει αρμός ή λάσπη ανάμεσά τους, με πολύ χαμηλά ταβάνια, μικρά παράθυρα και μικρές πόρτες.

(σημείο φωτογραφίσης)



Είναι στιγμές που νιώθω πως ο χρόνος γύρω μου έχει σταματήσει,
κλείνω τα μάτια μου και ταξιδεύω πίσω...
Ανάβω τσιγάρο και προσπαθώ να ακούσω τους ψίθυρους...
μικρές ιστορίες που πλανώνται στον αέρα που ανάλογα με τη διάθεσή του, τις φέρνει κοντά ή τις παίρνει μακριά...

Ανοίγω τα μάτια μου,
επιστροφή στο "τώρα"...
Αγγίζω να αισθανθώ,
όλα είναι εκεί...
Όπως ήταν πριν,
όπως θα είναι μετά...
Ταξιδιώτες και περαστικοί
μια στιγμή στον χρόνο...
Ζωή "μικρή"
Ζωή "μεγάλη"
Στο χέρι μου είναι...














Χάρτης Διαδρομής
(στο σημείο C βρίσκεται ο πέτρινος οικισμός)

[Vagelis Gar]

Κατηφορικά τα επόμενα κομμάτια της διαδρομής με τον δρόμο να δυσκολεύει.

(φωτογραφία Θάνου)














(φωτογραφία Θάνου)

Λίγο μετά το Πετροχώρι ο χωμάτινος στενός δρόμος συναντά τον δρόμο που οδηγεί στην Ι.Μ Παναγίας Σπηλιάς και την λίμνη Στεφανιάδας

(λίμνη Στεφανιάδας)
(φωτογραφίες από ένα παλαιότερο οδοιπορικό μου εδώ).
Στο συγκεκριμένο κομμάτι (δρόμος προς Παναγία Σπηλιά) γίνονται εργασίες ασφαλτόστρωσης.
(σημείο διασταύρωσης)

[Vagelis Gar]

Αριστερά και ακολουθούμε τον δρόμο για Πετρίλο. Λίγο μετά την διασταύρωση υπάρχει μικρό χωμάτινο κομμάτι (αρκετά δύσκολο) το οποίο οδηγεί στις όχθες του ρέματος της Πλατανιάς



Το "ρέμα" μέσα Σεπτέμβρη...

...και το "ρέμα" τέλος Απριλίου.

Επόμενος προορισμός μας ήταν τα Μαντζιουράϊκα όπου και μας περίμενε ο Στέφανος (φίλος του Θάνου), για να μας γνωρίσει από κοντά. Μόνιμος κάτοικος Λάρισας, πιο μόνιμος κάτοικος Πετρίλου...

Πολύ ενδιαφέρον χαρακτήρας που έχει πολλά να "πει".
Στέφανε χάρηκα ιδιαίτερα για την γνωριμία και ελπίζω τον χειμώνα να σε επισκεφτούμε στα λημέρια σου (μια βόλτα με το άλογο θα ήταν ιδανική στα χιονισμένα Άγραφα ).

Ακριβώς απέναντι από την ταβέρνα που πίναμε τον καφέ μας υπάρχει ένα μικρό χωριό, το Δροσάτο του οποίου η ιστορία έχει ενδιαφέρον.

(σημείο φωτογραφίσης)

Αρκετές δεκαετίες πίσω και πριν ακόμα το δείγμα του πολιτισμού και της εξέλιξης που ονομάζεται "Ηλεκτροφωτισμός", φτάσει ακόμα και σε μαγαλουπόλεις σε αυτό το μικρό χωριό υπήρχε ρεύμα για τις ανάγκες των νοικοκυριών !. Έξυπνοι και δραστήριοι οι κάτοικοί του εκμεταλεύτηκαν την δύναμη της φύσης και πιο συγκεκριμένα ενός καταρράκτη ο οποίος βρίσκεται κάποιες δεκάδες μέτρα δεξιά του χωριού...


Ανεβάζοντας μια γεννήτρια με όποια μέσα διέθεταν (χέρια, κορμούς δέντρων, σχοινιά, ζώα) κατάφεραν να την τοποθετήσουν στο επιθυμητό σημείο και θέτοντάς την σε λειτουργία το χωριό απέκτησε ρεύμα !!!

Για τα χωριά της τριγύρω περιοχής ο Στέφανος μας έδωσε κάποιες πληροφορίες (αν τις έχω συγκρατήσει σωστά). Το 1960 πραγματοποιήθηκε η πρώτη μαζική εσωτερική μετανάστευση με την δεύτερη να ακολουθεί το 1980. Οι νέες περιοχές διαμονής των κατοίκων ήταν το Σχηματάρι, η Θεσσαλονίκη και η Λάρισα.
Όπως ανέφερα και στην αρχή ο χειμώνας στα Άγραφα δείχνει το πιο άγριο πρόσωπό του. Το χιόνι φτάνει 1,5 ακόμα και 2 μέτρα. Έρχεται νωρίς και φεύγει αργά. Οι επιλογές για εργασία ελάχιστες. Οι προετοιμασίες που πρέπει να κάνει κάθε νοικοκυριό πολλές.
Για κάποιον που αποφασίσει να αλλάξει τρόπο ζωής και από αστός να γίνει κάτοικος ενός τέτοιου χωριού στον ορεινό όγκο της Ελλάδας καλό θα ήταν να το ξανασκεφτεί δεύτερη και τρίτη φορά. Δυστυχώς οι νεότερες γενιές δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις μιας τέτοιας ζωής. Όχι ότι είναι αδύνατο, απλώς χρειάζεται μεγάλη υπομονή και επιμονή και πραγματική αγάπη για να μπορέσει κάποιος να προσαρμοστεί σε έναν τέτοιο τρόπο ζωής. Χαρακτηριστικά για τις ανάγκες του σπιτιού του ο Στέφανος χρειάζεται περίπου 15-20 τόνους ξύλα τα οποία και κόβει μόνος του από τα γύρω βουνά. Τα κατεβάζει με άλογα στο σπίτι του όπου και τα αποθηκεύει. Σεβασμός λοιπόν από εμένα σε αυτούς τους ανθρώπους οι οποίοι κρατάνε ακόμα ψηλά την σημαία...


2-3 φορές επιχειρήσαμε να πληρώσουμε τους καφέδες και τις μπύρες αλλά ένα βλέμμα του Στέφανου ήταν αρκετό να μας πείσει ποιός θα πλήρωνε. Εις το επανιδείν φίλε...

[Vagelis Gar]

Ξανά στον δρόμο για τον επόμενο προορισμό μας που ήταν το χωριό Βραγγιανά. Λίγα χιλιόμετρα ασφάλτου και ξανά στα χωμάτινα κομμάτια.
(Αν επιχειρήσετε την ίδια διαδρομή στο σημείο Β του χάρτη παρακάτω θα δείτε πινακίδα προς Πετρίλο. Μετά από κάποια χιλιόμετρα θα συναντήσετε το χωριό Χάρις όπου θα πρέπει να προσέξετε μέσα στο χωριό για κλειστή δεξιά στροφή και πινακίδα που αναφέρει προς Βραγγιανά και κάποια άλλα χωριά.Σημείο C).
Χάρτης Διαδρομής

Από το χωριό Χάρις και μετά οι αισθήσεις μας πάλι στο on....





(σημείο φωτογράφισης)

Σε κάποιο σημείο της διαδρομής υπάρχει αυτή η πινακίδα. Όποια διαδρομή και να επιλέξετε αποζημειώνει...

(σημείο φωτογράφισης)

"Χαμένοι" στην ομορφιά του τοπίου φτάνουμε στα Βραγγιανά... όπου και γίνεται και η ανασυγκρότηση. Ο κύριος στόχος του οδοιπορικού ήταν να περάσουμε τη Νιάλα την οποία και θα συναντούσαμε μετά τα Άγγραφα. Οι όποιες πληροφορίες θυμόμουν για το συγκεκριμένο πέρασμα ήταν από οδοιπορικά που είχα πραγματοποιήσει με τον Γιάννη (J.T.R).
2 φορές είχαμε επιχειρήσει να περάσουμε από την Νιάλα αλλά και τις δύο το βουνό μας το αρνήθηκε (εδώ & εδώ)
Οι πληροφορίες λοιπόν λίγες και το τηλεφώνημα στον Γιάννη επιβεβλημμένο. Γνωρίζω πως γνωρίζει τα Άγραφα καλύτερα και από την παλάμη του. Μετά από ολιγόλεπτη επικοινωνία είχαμε ότι χρειαζόμασταν για να συνεχίσουμε τον δρόμο μας...(Γιάννη ευχαριστώ)

Άποψη της θέας από την πλατεία του χωριού.

(φωτογραφία Θάνου)


(φωτογραφία Θάνου)

[Vagelis Gar]

Ακολουθόντας τον ίδιο δρόμο συνεχίζουμε για το χωριό Άγραφα (μέσα στο χωριό Βραγγιανά υπάρχει μικρή πινακίδα που γράφει προς Άγραφα και ο δρόμος οδηγεί δεξιά). Δυστυχώς στο google maps η διαδρομή δεν είναι χαρτογραφημμένη. Το συγκεκριμένο κομμάτι της διαδρομής (από τα Βραγγιανά μέχρι το χωριό Άγραφα είναι από τις ομορφότερες της Ελλάδας. Δύσκολο κομμάτι (ειδικά για αρχάριους) αλλά με χαμηλές ταχύτητες και μεγάλη προσοχή είναι πραγματική απόλαυση...
(Φωτογραφίες από το συγκεκριμένο κομμάτι δεν υπάρχουν παρά μόνο βίντεο.)

Ο δρόμος σε οδηγεί ψηλά και μετά χαμηλώνει και φτάνει μέχρι τον Αγραφιώτη ποταμό.

Πέτρινο γεφύρι στην διαδρομή προς το χωριό Άγραφα (φωτογραφία Θάνου)

Δίπλα στον Αγραφιώτη ποταμό (φωτογραφία Θάνου)

Γάργαρα νερά που αναβλύζουν μέσα από την καρδιά του βουνού...

[Vagelis Gar]

Μετά από λίγα χιλιόμετρα άφιξη στα Άγραφα. Χωριό με "βαριά" ιστορία από τους πολέμους με τους Τουρκαλβανούς. Το χωριό κάηκε από τους Ιταλούς το 1942 και ξαναχτίστηκε. Στον λόφο της Αγ. Βαρβάρας δεσπόζει ο ανδριάντας του Αντώνη Κατσαντώνη (περισσότερες πληροφορίες εδώ).
Άποψη του χωριού των Αγράφων



Το Toyota μου χάλασε ένα πολύ ωραίο κάδρο

Στον δρόμο ξανά πολύ κοντά αυτή τη φορά στον στόχο μας


Βγαίνοντας από το χωριό Άγραφα και ανεβαίνοντας ψηλά η θέα της γύρω περιοχής είναι κάπως έτσι....


έτσι...


έτσι...


και το χωριό των Αγράφων φαίνεται κάπως έτσι...

(σημείο φωτογράφισης, φωτογραφία Θάνου)