Κράτος vs Πολίτη ή Πολίτης vs Κράτους

[frits]

Τα παρακάτω είναι αποσπάσματα (δικής μου επιλογής) από κείμενο Κύπριου Ακαδημαϊκού και αναφέρονται στην Κυπριακή Δημοκρατία, αλλά πιστεύω ότι ταιριάζουν γάντι και σε εμάς αναφερόμενος κυρίως στο θέμα του "μαζί τα φάγαμε"

Και θα αναρωτηθώ επίσης που είναι οι δικοί μας ακαδημαϊκοί....

Ο καθένας ας τα ερμηνεύσει με βάση τα προσωπικά του βιώματα,

Ζητώ συγνώμη για την "δύσκολη" γλώσσα αλλά είναι απλή αντιγραφή και δεν είμαι σε θέση να τα γράψω με δικά μου λόγια.....


Η κρατική εξουσία είναι «εξ ορισμού» συνυφασμένη με την ικανότητα αποτελεσματικής και μάλιστα καταναγκαστικής επιβολής. Ωστόσο, και ο πιο δυνατός δεν είναι ποτέ αρκετά δυνατός για να παραμείνει κύριος, αν δεν μετατρέψει τη δύναμή του σε δίκαιο και την υπακοή σε καθήκον[1].
Είναι, λοιπόν, αναγκαίο η κρατική εξουσία να ασκείται μέσα από κανόνες δικαίου, που σκιαγραφούν την αποδεκτή για τη συγκεκριμένη κοινωνία έννομη τάξη, η οποία θα πρέπει να έχει διαμορφωθεί με την ενεργή συμμετοχή των πολιτών. Έτσι το δίκαιο χρησιμεύει ως μέσο πολιτικής, ενώ ταυτόχρονα και παράλληλα η πολιτική νομιμοποιείται.
Η αναγκαία διαπίστωση της λαϊκής αποδοχής ως προϋπόθεσης για την ύπαρξη νομιμοποιημένης εξουσίας, οδηγεί τους κρατούντες σε προσπάθεια διαμόρφωσης της κοινής γνώμης. Η προσπάθεια κατατείνει στην απόσπαση της συγκατάθεσης των εξουσιαζομένων, είτε με την ενεργή αποδοχή τους είτε, έστω, με τη «σιωπηρή συναίνεση του λαού»[2], σύμφωνα με το αρχαίο ρωμαϊκό «πλάσμα» δικαίου. Και όπως τονίζει ο Μάνεσης, οι εξουσιάζοντες θεωρούν ότι « ... με τη σιωπή, στην οποία επιτηδείως καθηλώνουν τους εξουσιαζόμενους, εκφράζεται βούληση έγκυρη, έστω και αν είναι προϊόν καταναγκασμού, πράγμα που σημαίνει ότι αρκεί να εξασφαλιστεί οπωσδήποτε η σιωπή, για να συναχθεί έτσι και η συναίνεση».
Είναι, βέβαια, αυτονόητο σε μια δημοκρατική κοινωνία, πως μόνον η ρητή και αβίαστη συναίνεση λογαριάζεται ως έγκυρη και ισχυρή. Όχι η συναίνεση που τεκμαίρεται από άμορφες «ενδείξεις», αλλά η συναίνεση που αποδεικνύεται με βάση συγκεκριμένες διαδικασίες και θεσμικές εγγυήσεις, ως ελεύθερη, γνήσια και αυθεντική εκδήλωση της θέλησης των πολιτών.

[1] Α. Μάνεσης, Συνταγματική Θεωρία και Πράξη, Θεσσαλονίκη, Σάκκουλας, 1980.

[2] Tacitus consensus populi




Αξίζει να επισημάνω τη σοβαρή διαφοροποίηση που έχει παρατηρηθεί στη στάση των νέων ανθρώπων στον Ευρωπαϊκό χώρο μέσα σε τρεις με τέσσερις δεκαετίες. Πριν τριάντα με σαράντα χρόνια οι νέοι αμφισβητούσαν έντονα τις εξουσίες και αρνούνταν να τους προσφέρουν νομιμοποίηση, παλεύοντας για την ανατροπή κάθε αυθαιρεσίας και αντιδημοκρατικής ενέργειας ή συμπεριφοράς. Σήμερα, οι νέοι στις ίδιες χώρες παλεύουν απλά για εξασφάλιση θέσης και αποκατάστασης μέσα στο κατεστημένο. Στην Κύπρο οι νέοι, ούτε πάλευαν ούτε παλεύουν, ούτε αμφισβητούσαν ούτε αμφισβητούν, αφού βολεύουν τις προσωπικές τους φιλοδοξίες με το γνωστό, πατροπαράδοτο τρόπο του «μέσου» και του «ρουσφετιού», που έχουμε ως κοινωνία αναγάγει σε επιστήμη. Στον ευνουχισμό αυτό της νεανικής επαναστατικότητας έχουν καθοριστικά συμβάλει, το ίδιο το κράτος και οι πλείστοι, αν όχι όλοι, οι κομματικοί σχηματισμοί.




Για να επιτευχθεί όμως η λειτουργία της πραγματικής δημοκρατίας, επιβάλλεται να επιλέγονται ηγέτες με σαφή, βιωματική αντίληψη των αρχών της δημοκρατίας. Αξίζει να αναφέρω, ως παράδειγμα προς μίμηση, τον Περικλή της αρχαίας Αθήνας. Μιλώντας, λοιπόν, ο Περικλής προς τους Αθηναίους κατά την ανάληψη της εξουσίας, αντί να απευθυνθεί προς αυτούς με νουθεσίες, αντί να εμφανιστεί ως ο παντογνώστης που θα έλυνε όλα τα προβλήματα της πόλης, είπε τούτα τα λιτά λόγια, απευθυνόμενος προς τον εαυτό του: «Πρόσεχε, Περίκλεις. Ελευθέρων άρχεις, Ελλήνων άρχεις, πολιτών Αθηναίων»[1]. Αυτός ο πρόμαχος και υπέρμαχος της δημοκρατίας θεώρησε καθήκον, τη στιγμή ακριβώς του θριάμβου του, να προειδοποιήσει τον εαυτό του πως η εξουσία που αναλάμβανε θα ασκείτο σε ελεύθερους Έλληνες, Αθηναίους πολίτες.
Η συμπεριφορά και δημόσια εικόνα, η ευαισθησία και ευθιξία, η βιωματική αντίληψη περί δημοκρατίας, δικαιοσύνης και σεβασμού των δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας του πολίτη, όπως αυτά καταγράφονται στην πρακτική καθημερινότητα των μελών της κυβέρνησης, της βουλής, του δικαστικού σώματος και του ευρύτερου δημόσιου τομέα, προσδιορίζουν και έμμεσα επιβάλλουν τα αποδεκτά πρότυπα της κοινωνίας μας. Θα έλεγα ακόμα ότι δημιουργούν στόχους για προσδοκώμενη επίτευξη από το κοινωνικό σύνολο, μέσα από τη συνειδησιακή αποδοχή των ορίων του κοινωνικά παραδεκτού και του κοινωνικά απαράδεκτου. Αυτό βέβαια μπορεί να επιτευχθεί, όταν “υποδεικνύεις όχι τα ευχάριστα, αλλά τα άριστα για τους πολίτες”, όπως έλεγε ο Σόλωνας.
Δεν είναι δυνατό να θεμελιωθεί πραγματική δημοκρατία σε ένα χώρο, όπου οι ηγέτες και οι αξιωματούχοι πιστεύουν πως η ανάδειξή τους στην εξουσία υπήρξεν «εξόφληση θείας οφειλής». Όπως δεν μπορεί να υπάρξει πραγματική δημοκρατία σε ένα χώρο όπου οι πολίτες αδιαφορούν για τα κοινά και παρακολουθούν ως ουδέτεροι θεατές το βιασμό θεσμών και αξιών.

[1] Μ. Πλωρίτης, Έρως Ελευθερίας και Δημοκρατίας, Αθήνα, Καστανιώτης, 1993.





Αν δεν καταφέραμε να κρατήσουμε με νύχια και με δόντια τα πρότυπα του πολιτισμού μας πάνω στα βάθρα της συνείδησής μας, ας μη καταλογίζουμε στους νέους μας την ευθύνη για την υιοθέτηση στοιχείων μιας ξένης, ίσως μακρόχρονα καταστροφικής κουλτούρας. Η υπεύθυνη άσκηση αυτοκριτικής μας οδηγεί στη ρήση του Βίκτορος Ουγκώ, “το κεφάλι του λαού, να το ζήτημα! Φωτίστε το, μορφώστε το, και τότε δεν θα βρεθείτε στην ανάγκη να το κόψετε!”
Φωτίζοντας, λοιπόν, και μορφώνοντας τα κεφάλια των νέων μας, δίνοντάς τους με τη διδασκαλία, μα προ πάντων με το παράδειγμα, τα πρότυπα εκείνα που ο πολιτισμός μας καθιέρωσε, μπορούμε να έχουμε ελπίδες για το μέλλον. Δίνοντας το μήνυμα της επικράτησης των πνευματικών και ηθικών αξιών πάνω στην ύλη και χτυπώντας έμπρακτα τη βία, την αδικία και την αυθαιρεσία με τις αξίες της δικαιοσύνης, της δημοκρατίας, του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, μπορούμε να είμαστε βέβαιοι πως η νέα γενιά και κάθε νέα γενιά θα αγωνιστεί για ό,τι ωραίο, μεγάλο και αληθινό γι’ αυτό τον τόπο.

Στη σχέση μας με τους νέους, ως γονείς, ως εκπαιδευτικοί, ως κράτος, ως κόμματα, ως κοινωνία, θα πρέπει να έχουμε πάντα στο μυαλό μας ένα παλιό, Ινδιάνικο ρητό: «Τη γη δεν την έχουμε κληρονομήσει από τους προγόνους μας, αλλά την έχουμε δανειστεί από τα παιδιά μας».



Και το συμπέρασμα...

Η πορεία προς την πραγμάτωση μιας δημοκρατικής κοινωνίας είναι μεν δύσκολη, σαφώς όμως όχι ακατόρθωτη. Ιδιαίτερα για λαούς όπως το δικό μας, που κουβαλούν στην ιστορική και πολιτισμική τους παράδοση τα σπέρματα της σοφίας χιλιετιών. Πρέπει όμως να επισημάνω πως η πορεία αυτή δεν μπορεί να χαράσσεται μόνο στο χαρτί. Το Σύνταγμα, οι νόμοι, οι κανονισμοί, είναι μεν χρήσιμοι, αλλά έχουν μια ιδιαιτερότητα. Μπορούν να τροποποιηθούν, ακόμα και να αντικατασταθούν, ανάλογα με τις πολιτικές συγκυρίες.
Ο θεσμός αποτελεί διάσταση ιστορική και πρέπει να είναι δεκτικός αξιολόγησης κατά την πραγμάτωσή του. Κατά τον Δ. Τσάτσο, «ο θεσμός από χαρτί γίνεται ζωή. Ο δικαστής, ο βουλευτής, ο πρωθυπουργός, ο πρόεδρος, δεν γίνονται κατανοητοί από την κοινωνία ... από την ανάγνωση του Συντάγματος, αλλά από τον τρόπο πραγμάτωσής τους. Με αυτήν ακριβώς την πραγματικότητα έρχεται το άτομο και η κοινωνία στη βιωματική επικοινωνία που γεννά τη συναίνεση ή την απόρριψη ή και την απελπισία».
Για να μη φτάσουμε στην απελπισία πρέπει, με τη δική μας ενεργή παρέμβαση, αμφισβήτηση, πρόταση, συνεργασία, να επιβάλουμε στο κράτος την υποχρέωση για αναζήτηση μιας «αέναης κοινωνικής δικαίωσης».
Ο αγώνας προσφέρεται για όλους μαζί και για τον καθένα χωριστά. Πιστεύω έντονα και ειλικρινά πως ο καθένας μας μπορεί να κάμει τη διαφορά. Γι’ αυτό θα κλείσω την εισήγησή μου επαναλαμβάνοντας τα προσφιλή σ’ εμένα λόγια του μεγάλου Νίκου Καζαντζάκη: «Εγώ, εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γης. Αν δε σωθεί, εγώ φταίω»[1].

Μάρτης 2001



Στέλιος Θεοδούλου,
Ανώτερος Δικηγόρος της Δημοκρατίας,

[1] Ν. Καζαντζάκης, Ασκητική.


Τελικά ένας φίλος που δυστυχώς δεν γράφει σήμερα στο φόρουμ το είχε πει σωστά.

Αυτή η ιστορία με τις ευθύνες κράτους-πολίτη είναι όπως το "η κότα έκανε το αυγό, ή το αυγό την κότα"

[GeorgeP]

Αν θέλεις εκτενή σχολιασμό να μου το πεις!!!!!!

Κραταω, αν και το εχω πει πολλες φορες με άλλα λογια, του Ν.Καζαντζακη το...''«Εγώ, εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γης. Αν δε σωθεί, εγώ φταίω».

[frits]

Αρχική Δημοσίευση από GeorgeP

Αν θέλεις εκτενή σχολιασμό να μου το πεις!!!!!!

Κραταω, αν και το εχω πει πολλες φορες με άλλα λογια, του Ν.Καζαντζακη το...''«Εγώ, εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γης. Αν δε σωθεί, εγώ φταίω».

Ότι σε συμφέρει κρατάς....